“Content ที่เราเสพมีประโยชน์กับเราจริงไหม ?” คำถามนี้อาจดูเหมือนตอบง่าย  แต่ในความจริงแล้วซับซ้อนกว่าที่คิด เพราะเนื้อหาแต่ละชิ้นอาจไม่ได้เหมาะกับทุกคน

และ “ประโยชน์” ที่แต่ละคนมองหาก็แตกต่างกันไปบทความนี้จะช่วยให้คุณตรวจสอบได้ด้วยตัวเองว่า Content ที่คุณกำลังเสพอยู่…คุ้มค่ากับเวลาและความสนใจของคุณจริงหรือไม่ กับ คุณวันเฉลิม คงคงหลวง

Content ที่เราเสพมีประโยชน์กับเราจริงไหม ?

1. Content นั้น “ตรงกับความต้องการ” ของเราหรือเปล่า ?

เนื้อหาจะมีประโยชน์ได้ ต้องตอบโจทย์ความต้องการของเราในขณะนั้น เช่น เรากำลังหาความรู้เรื่องสุขภาพจิต แต่ดันไปดูคลิปดราม่าหรือข่าวลือ แม้จะเพลิน แต่ก็ไม่ได้ตอบสนองสิ่งที่คุณต้องการจริง ๆ

อย่างไรก็ตาม ไม่ใช่ทุก Content ที่ตรงกับความต้องการจะ “ดี” เสมอไป เพราะในยุคนี้มีทั้งเนื้อหาที่ถูกต้อง และเนื้อหาที่หลอกลวง หรือผลิตเพื่อเรียก Engagement โดยไม่แคร์ความถูกต้องเลยด้วยซ้ำ

2. Content นั้น “ทำให้เราเข้าใจ” ได้มากน้อยแค่ไหน ?

การเข้าใจคือ หัวใจของการเสพ Content อย่างมีคุณภาพ ไม่ใช่แค่ฟังหรืออ่านแล้ว “ผ่านไป” แต่ต้องสามารถสรุปใจความได้ และเข้าใจแก่นสารที่ผู้สร้าง Content ต้องการสื่อ

เช่น หากเราเสพ Content เกี่ยวกับ “Gaslighting” คุณควรเข้าใจว่าเนื้อหานั้นอธิบายเรื่องนี้อย่างถูกต้องตามหลักจิตวิทยาหรือไม่ หรือแค่พูดตามกระแสโดยไม่อิงข้อมูลจริง

3. Content นั้น “สามารถนำไปใช้” ในชีวิตจริงได้หรือเปล่า?

ประโยชน์ที่แท้จริงคือ การที่เรานำสิ่งที่ได้จาก Content ไปปรับใช้ในชีวิต ไม่ว่าจะเป็นทักษะ ความคิด หรือพฤติกรรม เช่น Content ที่ให้ความรู้เรื่องการตั้งเป้าหมาย การสื่อสาร

หรือสุขภาพจิต ควรจะจุดประกายให้เราเปลี่ยนแปลงบางอย่างได้ ไม่ใช่แค่ฟังจบแล้วลืม

อย่าใช้แค่ความ “โดนใจ” มาตัดสินว่าเนื้อหานั้น “ถูกต้อง”

Content บางอย่างอาจพูดตรงใจเรามาก ๆ จนทำให้เราเชื่อทันทีว่า “มันใช่ มันจริง” โดยลืมไปว่าความรู้สึกโดนใจไม่ใช่ตัวชี้วัดความถูกต้อง เนื้อหาที่ถูกต้องควรมีหลักการ เหตุผล และแหล่งข้อมูลสนับสนุนอย่างเหมาะสม

วิจารณญาณคือสิ่งที่ต้องฝึก ไม่ใช่แค่ “ใช้”

หลายครั้งเราถูกสอนให้ “ใช้วิจารณญาณในการเสพสื่อ” แต่ไม่ค่อยมีใครบอกเราว่า…แล้ววิจารณญาณที่ดีควรเป็นยังไง ?

–  ถูกกฎหมาย – Content นั้นผิดกฎหมายไหม หรือมีเจตนาแอบแฝงที่ผิดจรรยาบรรณหรือไม่

– ได้รับการยอมรับจากสังคม – เนื้อหานั้นขัดกับค่านิยมหลักหรือส่งผลเสียต่อสังคมหรือเปล่า

–  ตัวคุณเองยอมรับได้ไหม – แม้คนอื่นจะชอบ แต่คุณไม่จำเป็นต้องเสพถ้าคุณรู้สึกไม่สบายใจกับเนื้อหานั้น

 เช็กลิสต์ง่าย ๆ Content ที่เราเสพมีประโยชน์กับเราจริงไหม ? 

1. ตรงกับความต้องการของเราไหม?

2. ช่วยให้เราเข้าใจสิ่งที่เราสนใจได้ชัดเจนขึ้นหรือเปล่า ?

3. นำไปปรับใช้ในชีวิตจริงได้ไหม ?
   

หาก Content ที่คุณดู ตอบได้ครบทั้ง 3 ข้อนี้ โอกาสสูงมากที่มัน “มีประโยชน์กับคุณจริง ๆ” แต่ถ้าไม่ครบ ก็อาจเป็นเพียงเนื้อหาที่ดูแล้ว “โดนใจชั่วคราว” แต่ไม่พาเราไปไหนเลยในระยะยาว

บทความอื่น ๆ ที่ Alljit Blog

Playlist คุยกับคุณวันเฉลิม นักจิตวิทยา