Posts
“ ความรักเป็นเรื่องของคนสองคน ” จริงไหม Alljit Podcast กับรายการ Love Life Balance ที่จะชวนทุกคนพูดคุยแลกเปลี่ยนเรื่องความสัมพันธ์ โดย ‘นพ. ณัฏฐชัย รำเพย’
ความรักเป็นเรื่องของคนสองคน จริงหรือไม่ ?
เมื่อพูดถึงความรัก หลายคนมักตั้งคำถามว่า “ความรักเป็นเรื่องของคนสองคนเท่านั้นจริงหรือ ?” หากมองในเชิงอุดมคติ ความรักควรเป็นเรื่องของคนสองคนที่มีความรู้สึกต่อกัน
แบ่งปันชีวิต ความฝัน และความสุขร่วมกัน โดยไม่มีอิทธิพลจากบุคคลอื่นเข้ามาเกี่ยวข้อง แต่ในความเป็นจริง ความรักในชีวิตจริงกลับมีความซับซ้อนมากกว่านั้น
ความรักของคนสองคน แต่แวดล้อมไปด้วยคนในครอบครัว เพื่อน ญาติพี่น้อง และบริบททางสังคมที่หลีกเลี่ยงไม่ได้
ปัญหาที่พบบ่อยในความสัมพันธ์ที่เกี่ยวพันกับครอบครัว
1. แม่ผัว-ลูกสะใภ้ และพ่อตา-ลูกเขย
นี่คือปัญหาคลาสสิกที่ปรากฏในชีวิตจริงและในละครแทบทุกยุคทุกสมัย เช่น แม่ผัวที่ไม่ชอบลูกสะใภ้เพราะมองว่าไม่เหมาะสม หรือพ่อตาที่รู้สึกว่าลูกเขยไม่คู่ควรกับลูกสาวของตน
ปัญหาเหล่านี้มักเกิดจากความไม่สมดุลในเรื่องของวัฒนธรรม ความคาดหวัง และการปรับตัว
2. ความคาดหวังจากพ่อแม่ที่มีต่อคู่รักของลูก
พ่อแม่มักมีภาพในใจว่า ลูกควรมีคู่ครองแบบไหน และเมื่อคู่รักของลูกไม่ตรงตามภาพนั้น ความขัดแย้งก็อาจเกิดขึ้นได้
3. การแทรกแซงจากบุคคลที่สาม
ไม่ว่าจะเป็นญาติ เพื่อน หรือแม้แต่คนในสังคม การแทรกแซงเหล่านี้อาจเพิ่มความกดดันให้กับคู่รัก
ความรักกับความเป็นส่วนตัวในยุคปัจจุบัน
ในอดีต ความรักของคู่หนึ่งมักเป็นเรื่องสาธารณะมากกว่าที่เป็นในปัจจุบัน เช่น การแห่ขันหมากที่ต้องอาศัยการมีส่วนร่วมจากครอบครัว ญาติพี่น้อง และชุมชน
การตัดสินใจคบหากันหรือแต่งงานมักถูกชี้นำหรือมีส่วนร่วมจากผู้ใหญ่ แต่ในยุคปัจจุบัน เทรนด์ของความเป็นส่วนตัว (Privacy) ได้รับการยอมรับมากขึ้น
ทำให้คู่รักมีพื้นที่ในการตัดสินใจและบริหารความสัมพันธ์ของตัวเองได้มากกว่าเดิม อย่างไรก็ตาม แม้ความเป็นส่วนตัวจะเพิ่มขึ้น แต่ความรักก็ยังหนีไม่พ้นความเกี่ยวข้องกับบุคคลอื่น
เช่น ความเห็นของพ่อแม่ ความคาดหวังจากญาติ หรือความกดดันจากสังคม ความรักจึงมักถูกดึงเข้าสู่บริบทที่ใหญ่กว่าคนสองคนเสมอ
จะเลือกใครระหว่างแม่หรือเมีย ปัญหานี้แก้ได้อย่างไร
ปัญหานี้สามารถแก้ไขได้ด้วยหลายววิธี ขึ้นอยู่กับว่าใครจะสร้างปัจจัยไหนขึ้นมาได้
ฐานะ พ่อ – แม่
หากคุณแม่เข้าใจได้ว่า ลูกมีชีวิตเป็นของตัวเอง และไม่ว่าแม่จะรักลูกมากแค่ไหน เราจะจากโลกนี้ไปก่อนลูก แต่คนที่จะอยู่เคียงข้างลูกไปจนตายคือคู่ชีวิต
ดังนั้นหากแม่ตระหนักตรงนี้ได้ หน้าที่ของแม่คือ ต้องทำอย่างไรก็ได้ ให้ลูกกับคนที่ลูกเลือก มีความสุขไปตลอด แต่ถ้าแม่ตั้งเป้าว่าลูกต้องเลือกแม่ ในวันที่แม่จากลูกไป
เขาอาจจะต้องตัวคนเดียวหรือ ในวันนั้นที่เขาคิดจะมีใครหลังจากไม่มีแม่ นั่นอาจจะสายไปแล้วก็ได้
“นี่เป็นความรักที่ไม่ควรจะต้องเลือก เป็นกรณีเดียว ที่เราเลือกจะรักได้ทั้งสองคน”
แต่ถ้ากรณีที่แม่มองเห็นว่า คนนี้เข้ามาหลอกลูก (ในกรณีคุณแม่ไม่ได้คิดไปเอง ) คุณแม่มีหน้าที่สู้เพื่อลูกสู้จนถึงจุดที่คุณแม่สู้ไหว เพื่อปกป้องลูก
แต่ในกรณีนี้ คุณแม่ก็ต้องรับความจริง ว่าถึงแม้แม่จะทำเต็มที่แล้ว แต่หากเกินกว่านั้น ให้เป็นประสบการณ์ที่ลูกต้องเจอ และเรียนรู้
ฐานะ คนกลางในความสัมพันธ์
ในความสัมพันธ์ที่เกี่ยวข้องกับครอบครัว บทบาทของคนกลาง เช่น ลูกที่อยู่ระหว่างพ่อแม่และแฟน ถือว่าเป็นส่วนสำคัญอย่างยิ่ง คนกลางมีหน้าที่ในการสร้างสะพานเชื่อมระหว่างความแตกต่างของทั้งสองฝ่าย เช่น
1. เข้าใจจุดร่วมของทุกฝ่าย
คนกลางต้องมองให้ออกว่า ทั้งพ่อแม่และแฟนของเรามี “ความรัก” เป็นจุดร่วม เช่น พ่อแม่รักเราและอยากเห็นเราอยู่ในความสัมพันธ์ที่ดี ในขณะเดียวกัน แฟนก็คือคนที่รักเราและต้องการสร้างอนาคตที่มั่นคงไปด้วยกัน
2. ไม่แสดงความลำเอียงจนเกินไป
คนกลางต้องระวังไม่ให้ตัวเองแสดงความลำเอียงต่อฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมากเกินไป เพราะจะทำให้อีกฝ่ายรู้สึกไม่เป็นธรรม และอาจเพิ่มความขัดแย้ง
3. สื่อสารให้ดี
คนกลางควรใช้ทักษะการสื่อสารที่ดี เช่น การนำเสนอข้อดีของแต่ละฝ่ายให้อีกฝ่ายหนึ่งเห็น รวมถึงสร้างความเข้าใจในบริบทของแต่ละฝ่าย
ฐานะ แฟน ลูกเขย ลูกละใภ้
1. ก่อนจะดีกับแม่เขา ดีกับลูกเขาให้ได้ก่อน ข้อสำคัญ อย่าเพิ่งไปดีกับแม่เขา ไปดีกับลูกเขาให้ได้ก่อน ถ้าหากเราและแฟนยังไม่ดีกัน ครอบครัวเขาจะมาเกลียดเราก็ไม่แปลก
2. เราอยากเข้าครอบครัวแฟนได้ไหมต้องชัดเจนในตัวเอง เพื่อเป็น Misstion ให้ตัวเองในการเข้ากันได้ดีกับครอบครัว
3. ถามเสมอว่าฝืนตัวเองเกินไปไหม หากฝืนเกินไปสามรถสื่อสารกับแฟนได้ว่า สิ่งที่เราทำเนี่ยมันอาจจะฝืนเกินไป แต่ฉันจะพยายามทำให้เพื่อให้เธอมีความสุขที่สุด
อย่างน้อยสิ่งทีเราทำก็จะทำให้แฟนมีความสุข เตือนตัวเองเสมอ ก่ออนที่จะไปทำใฝห้ครอบครัวมีความสุข ทำยัะงไงให้เรื่องนี้ไม่กระทบแฟนเรา
4. ลองลืมคำว่า พ่อตา แม่ยาย แม่สามี – ลูกสะใภ้ แต่ลองเข้าหาท่านในมุมมองของผู้ใหญ่ท่านหนึ่ง เพราะในชีวิตเราก็เคยมีประสบการณ์ในการเข้าหาผู่ใหญ่หลากหลายครั้ง
การแก้ไขปัญหาความสัมพันธ์ ความรักเป็นเรื่องของคนสองคน
1. สร้างความเข้าใจและปรับตัว
ทุกฝ่ายควรเรียนรู้ที่จะปรับตัว ไม่ว่าจะเป็นพ่อแม่ คู่รัก หรือคนกลาง การปรับตัวไม่ได้หมายถึงการเปลี่ยนตัวเองจนหมด แต่หมายถึงการเปิดใจยอมรับความแตกต่าง
2. สร้างระยะห่างที่เหมาะสม
หากความขัดแย้งยังคงอยู่ การสร้างระยะห่างทางกายภาพ เช่น การแยกบ้าน อาจช่วยลดแรงกดดันได้
3.ขอคำปรึกษาจากผู้เชี่ยวชาญ
หากปัญหายังคงยืดเยื้อและไม่มีทางออก การปรึกษานักจิตวิทยาหรือที่ปรึกษาครอบครัวอาจช่วยให้ทุกฝ่ายมองเห็นภาพรวมของปัญหาได้ชัดเจนขึ้น
‘เพราะรักจึงหวังดี’ วลีสั้น ๆ ที่ถูกใช้เพื่อแสดงความจริงใจ
เพราะอะไร ความคาดหวังถึงมักเกิดกับคนใกล้ชิด
ความคาดหวัง แท้จริงแล้วมันก็คือ ความต้องการรูปแบบหนึ่ง ความอยากได้อยากมี ซึ่งถ้าถามว่าเรามีความต้องการได้ไหม
เจ้าความคาดหวังก็คือหนึ่งในความรู้สึกนึกคิดของมนุษย์ เพียงแต่บางสถานการณ์มันกลับเป็นความรู้สึกที่ไม่ค่อยน่ารักเท่าไร
และอย่างที่เรารู้กัน ถ้ายิ่งมีความคาดหวังเยอะ มันก็สามารถทำร้ายจิตใจเราได้ง่ายขึ้น
ถ้าลองสังเกตดู หลายคนก็จะเห็นว่าเรามักคาดหวังกับคนที่อยู่ใกล้ตัวเรา ใกล้ชิดเรา ผูกพันกันกับเรา
ไม่ว่าจะครอบครัว คนรัก เพื่อน พี่น้องที่สนิท และก็จะขยายวงโคจรของความสัมพันธ์ที่กว้างออกไป
ซึ่งความใกล้ชิดทางความสัมพันธ์ที่ยิ่งห่าง ความคาดหวังมันก็จะน้อยลงแปรผกผันกับระยะห่างที่เพิ่มมากขึ้น
คาดหวังไม่ได้แปลว่าหวังดี แต่แปลว่าเรารัก ‘แต่’ ตัวเอง ?
ประโยคที่ว่า ‘เราชอบแบบไหนให้ทำแบบนั้นกับคนอื่น แต่อย่าคาดหวังว่าคนอื่นจะรู้ใจตัวเองไปซะหมด’ เพราะคนเราเติบโตมาต่างความคิด ความเชื่อกัน
คำว่าดีสำหรับเรา อาจไม่ได้ดีสำหรับทุกคน ถ้าเมื่อไรที่ความคาดหวังของเราทำให้เขารู้สึกอึดอัด … มันคือสัญญาณที่เราต้องกลับมาทบทวนตัวเองดี ๆ
สิ่งที่เราคาดหวังจากคนอื่นนั้น เป็นไปได้ไหมที่เขาจะทำให้เราได้ หรือเป็นไปได้ไหมที่เราจะทำให้ตัวเอง เริ่มแก้ไขที่ตัวเราเอง
คำว่าคาดหวัง ไม่ได้แปลว่าหวังดีเสมอไป การหวังดี มันคือการหวังดีด้วยความรัก ไม่ใช่เพื่อหวังควบคุมชีวิตอีกฝ่าย
ยิ่งถ้าเราขอร้องแกมบังคับให้ทำ นั่นถือเป็นพฤติกรรมของการเรียกร้อง ไม่ใช่พฤติกรรมของคนที่หวังดี
… ความหวังดี จะเป็นการพยายามเข้าใจและยอมรับตัวตนของอีกฝ่าย และผลของความหวังดี คือ การทำให้อีกฝ่ายเติบโตไปพร้อมกัน
เมื่อเรามอบความหวังดีให้แล้ว เขาจะทำหรือไม่ ก็ไม่ได้มีผลอะไรกับจิตใจเรา ต่างจากความคาดหวังที่เรามีความอยากให้เขาทำในสิ่งที่เราต้องการสูง
ถ้าเขาไม่ทำ เราจะกลับมาผิดหวังเจ็บปวดกับตัวเอง…
เหมือนที่ในหนังสือ The Awakened Heart (ฮาร์ท) ของ Dr. Gerald May ได้บอกไว้ว่า
ความคาดหวัง (expectation) อาจจะมีนัยเชิงลบและไม่ค่อยดีต่อสุขภาพเท่าความหวัง (hope)
ความคาดหวังเป็นเรื่องของการยึดติด ในความคาดหวังมักมีความผิดหวังแฝงอยู่ในตัวเอง และเมื่อความคาดหวังไม่เป็นอย่างที่คาด
ผลที่เกิดขึ้น ก็คือความไม่พอใจและความไม่สบายใจอย่างที่เราเป็น
การจะอยู่ในความสัมพันธ์ไม่ว่าจะความสัมพันธ์ใดก็ตาม ความหวังดีเปรียบเสมือนดาบสองคมเสมอ
เราควรหวังดีให้ถูกเรื่อง ถูกคน และถูกเวลาในระดับที่พอดี ถ้าเราหวังดีแต่อีกฝ่ายไม่ต้องการ
ความหวังดีที่เรามีแม้จะเป็นการทำเพื่อตัวเขาจริง ๆ มันก็จะกลับกลายเป็นเพียงความรำคาญที่ถูกสร้างขึ้นมาเป็นกำแพงในความสัมพันธ์
ซึ่งความจริงแล้ว การที่คนเราจะอยู่ด้วยกัน ถึงเราจะตั้งใจไว้ตั้งแต่แรกแล้วว่าเราจะไม่คาดหวังในตัวคน ๆ นี้
แต่สุดท้ายแล้ว แม้เราก็ทำเต็มที่แล้วที่จะไม่คาดหวัง แต่อย่าลืมว่า ความหวังดีหรือความปรารถนาดีที่จริงใจของเรา
มันสามารถเกิดขึ้นแทนได้เพราะความรักที่เรามี และขอให้จงมีต่อไป ไม่ว่าจะปรารถนาดีต่อตนเองหรือคนอื่นก็ตาม
เพราะอย่างน้อยหากเราเปลี่ยนความคาดหวังเป็นความหวังดี อาจฟังดูเข้าท่าและน้อมรับได้ง่ายกว่าความคาดหวัง
หากเขาเพิกเฉยต่อความหวังดีนั้น เราก็จะสามารถรักตัวเองต่อไปได้โดยไม่รู้สึกว่าเราผิดหวังเท่าไรนัก
เพราะฉะนั้น ก่อนเราจะบอกความหวังดีหรือความคาดหวังของเราไป เราต้องหยุดคิดไตร่ตรองดี ๆ ว่า
ถ้าเขาทำให้เราไม่ได้ เราจะโอเคไม่เป็นอะไรหรือเราจะไม่พอใจรึเปล่า แล้วเรารักตัวเองมากพอที่จะทำใจยอมรับได้ไหม
เพื่อที่เราจะแยกออกได้ว่าสิ่งนี้คือหวังดีหรือความคาดหวังที่มีต่อตัวเขา ที่สำคัญ อย่าเอาความผิดหวังที่ไม่ได้ดั่งใจมาทำให้เรากลายเป็นคนไม่น่ารัก
ลดความคาดหวังไปพร้อมกับการรักตัวเอง
สิ่งที่สำคัญที่สุดในการที่เราจะขับเคลื่อนตัวเองไปข้างหน้าได้ นั่นก็คือ การปรับความคิดซึ่งเป็นสิ่งสำคัญที่จะนำไปสู่การกระทำ
คงเคยได้ยินประโยคนี้บ่อย ๆ คำที่บอกว่า ‘ไม่คาดหวัง ไม่ผิดหวัง’ หรือ ‘ลดความคาดหวังลงสิ จะได้ไม่เจ็บมาก’
การลดความคาดหวังมันเป็นยังไง ฟังดูพูดง่ายแต่การลงมือทำนี่สิ มันต้องทำยังไง…
อาจเพราะความคาดหวังมันเป็นเรื่องของความรู้สึกนึกคิดของจิตใจ ทำให้เราอาจจะมองไม่ออกว่าแล้วเราควรลดมาถึงระดับไหนกัน
ไม่ใช่ว่าเราต้องห้ามมีความคาดหวังเลยในชีวิตเลย เราถึงจะมีความสุข ความคาดหวังก็ถือเป็นสิ่งที่นำพาเราให้ไปสู่ความสำเร็จในอีกรูปแบบหนึ่งเช่นกัน
ความคาดหวังของเราก็อาจจะไม่ได้รับการตอบสนองที่เติมเต็มจนเราอาจน้อยใจ หงุดหงิด หรือไม่พอใจ…การที่เราจะเปลี่ยนใครสักคนหนึ่ง
สิ่งหนึ่งที่เราต้องกลับมาทำความเข้าใจก่อน นั่นคือ เราเปลี่ยนใครไม่ได้ และยิ่งถ้าเขาเป็นคนแบบนั้นมาตั้งแต่ทีแรกและเรารู้อยู่แล้ว
แต่เป็นเราเองที่คาดหวังในตัวเขาเพิ่มมากขึ้น แม้จะเป็นการคาดหวังเพื่อให้เขาเป็นคนที่ดีขึ้นไม่ใช่แค่เพราะความพอใจของเรา
เขาก็อาจจะตอบสนองให้เราไม่ได้อย่างสมบูรณ์แบบอย่างที่เราตั้งเป้าไว้อยู่ดี เรื่องความเท่ากันของความคาดหวังในความสัมพันธ์
รู้สึกเราและพอดีในความรู้สึกเขา หาเวลามาพูดคุยกันเรื่อย ๆ บางทีการลดความคาดหวังลงมา
อาจจะเป็นเพียงแค่การสนุกไปกับสิ่งที่เกิดขึ้นระหว่างทางมากขึ้นพร้อมประคองสมดุลให้มันอยู่ในระดับที่เหมาะสม
ระดับที่เรารู้สึกพอดี พอใจ ระดับที่เรารู้ตัวว่าหากเกิดความผิดหวังขึ้นมา มันก็อาจจะเจ็บนิดหน่อยเป็นธรรมดา แต่เราจะไม่เป็นไรก็เท่านั้นเอง
สื่อสารความคาดหวังอย่างลดแรงกระแทก
เราจะสื่อสารความต้องการของเรายังไงไม่ให้กระทบความรู้สึกอีกฝ่ายมากไป อาจจะอยู่ที่คำพูดตอนที่สื่อสารออกไป
เราควรระวัง หลีกเลี่ยงการใช้คำที่สื่อถึงการบังคับให้ทำ เช่น “เราต้องการให้เธอลงสตอรี่ไอจีถึงเราบ้าง”
ลองเปลี่ยนเป็น “เรารู้สึกดีเวลาที่เธอลงสตอรี่เกี่ยวกับเรา เรารู้สึกสำคัญสำหรับเธอ”
หรือวิธีที่คุณยุนแดฮยอน ได้แนะนำไว้ในหนังสือ คือ ใช้ประโยคคำถามปลายเปิดแทนประโยคบอกเล่า
เช่น เปลี่ยนจาก “กลับบ้านดึกจัง (ซึ่งเป็นประโยคบอกเล่า) หรือ ไหนบอกจะกลับเร็ว ทำงานเกินเวลาอีกแล้วใช่มั้ย”
เป็นคำถามปลายปิด ให้ลองเปลี่ยนเป็น “ช่วงนี้งานเป็นไงบ้าง เห็นว่ากลับบ้านดึกบ่อย ๆ”
คำถามปลายเปิดจะช่วยให้คนที่ฟังเปิดใจพูดคุยได้มากกว่าการตอบแค่ใช่/ไม่ใช่ และช่วยลดความกดดันได้
เพราะเรามุ่งถามความเห็นของอีกฝ่ายด้วยกัน ทำให้เขาจะต่อต้านน้อยลง
และอาจนำไปสู่การร่วมกันแก้ไขปัญหา ซึ่งเขาก็จะยอมรับทำตามได้ง่ายขึ้นเพราะเป็นทางออกที่ตัดสินใจร่วมกัน
เพราะการสื่อสารเพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเชิงบวก ต้องใช้เวลาในการอดทนรอคอย
และตระหนักไว้ว่า ถึงจะเป็นคำพูดที่ดีหรือถูกต้องแค่ไหน แต่ถ้าคนที่ฟังรู้สึกกดดันมากไป
เกิดความรู้สึกว่าเขากำลังถูกคาดหวังให้ทำอะไรบางอย่างอยู่ เขาอาจจะตีความเป็นความรู้สึกเชิงลบและต่อต้านตามสัญชาตญาณได้
ถ้าเรารู้ว่าสิ่งที่เรากำลังคาดหวังอยู่นั้น เป็นสิ่งที่เปลี่ยนแปลงยาก เราก็อาจจะต้องใช้เวลาปรับตัวเพื่ออยู่กับสิ่งนั้นให้ได้
แต่หากเป็นสิ่งที่เราคาดหวังได้ เปลี่ยนแปลงได้ เราก็ต้องเตรียมพร้อมรับมือในวันนึงที่เราอาจจะผิดหวังกับสิ่งนั้นขึ้นมาด้วยเช่นกัน
เวลาทำความเข้าใจไปไม่มีอะไรสามารถได้ดั่งใจเราไปหมดทุกอย่าง ขนาดคาดหวังให้ตัวเองได้ดั่งใจตัวเอง บางทียังทำได้ยากเลย
เราก็มีชีวิตของเรา เขาก็มีชีวิตของเขา แต่ละเรื่องก็มีเงื่อนไขต่าง ๆ ที่เราควบคุมไม่ได้ บางทีเราแค่ยอมรับมัน ไม่ต้องไปถามหาเหตุผลก็ได้
ทุก ๆ ความสัมพันธ์ล้วนต้องการระยะห่าง การมีพื้นที่ของตัวเอง เลิกผูกความสุขเราไว้กับคนอื่น เพื่อใจเราเองที่จะเบาขึ้น สบายขึ้น
แล้วเราจะเห็นว่าเราเสียเวลาทุกข์ใจเรื่องคนอื่นไปแล้วกี่เรื่อง ขณะเดียวกัน ถ้ามันจะเกิดอารมณ์เชิงลบก็ให้มันเกิดขึ้น
อย่าต่อต้านหรือปฏิเสธเลย ขอแค่เราได้ฝึกทำความเข้าใจอาการตัวเอง และรู้ว่าต้องจัดการตัวเองยังไง
บางทีการรับฟังเสียงหัวใจตัวเอง ก็คือ การให้ตัวเองกลับคืนเหมือนกัน หรือบางครั้งพอไม่คาดหวัง เราก็อาจจะเจอความสุขที่ไม่เคยคาดคิดมาก่อนว่าจะได้เจอก็ได้
คนอีโก้สูง เป็นอุปนิสัยรูปแบบหนึ่งที่หลาย ๆ คนมองว่าเป็นปัญหา เพราะคนเหล่านี้จะมาพร้อมกับการไม่รับฟังใครและ ยึดตัวเองเป็นศูนย์กลาง
ในทางจิตวิทยาอธิบายคนที่มี Ego สูงอย่างไร มาหาคำตอบกันในรายการ พูดคุย X คุณรัชดาภรณ์ ศรีวิลัย นักจิตวิทยาคลินิก 🙂
อีโก้ คืออะไรและทำไมทุกคนถึงมี
อีโก้เป็นธรรมชาติของมนุษย์ ทุกคนมีอีโก้ ไม่ว่าจะมากหรือน้อย การมีอีโก้ช่วยสร้างตัวตนและ การตัดสินใจในชีวิต แต่เมื่ออีโก้สูงเกินไป อาจทำให้เราไม่รับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น
ยึดตัวเองเป็นศูนย์กลาง และมักจะคิดว่าความคิดและวิธีการของตัวเองดีที่สุดจนไม่เปิดรับความคิดเห็นของผู้อื่น
การที่คนเหล่านี้แสดงออกถึงความต้องการที่ต้องเป็นผู้นำหรือ มีอำนาจสูงในกลุ่ม บางครั้งอาจมาจากความไม่มั่นคงภายในตัวเอง การมีอีโก้สูงเป็นกลไกป้องกันตัวเองจากความรู้สึกอ่อนแอ หรือกลัวจะล้มเหลว
ทุกคนมีอีโก้ เป็นสิ่งที่ปฏิเสธไม่ได้ และอีโก้ก็ไม่ใช่สิ่งที่ผิดหรือ น่ากลัวโดยธรรมชาติ แต่เมื่ออีโก้สูงจนเกินไป จะเกิดผลกระทบต่อความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล
ทำให้เกิดความตึงเครียดในที่ทำงานและ ในชีวิตส่วนตัว โดยเฉพาะในสังคมที่ต้องการการทำงานร่วมกันและความยืดหยุ่น การมีอีโก้สูงอาจทำให้การทำงานเป็นทีมเป็นไปได้ยากและเกิดความขัดแย้ง
อึดอัดที่จะต้องอยู่กับคนอีโก้สูง
เมื่อเราอยู่กับคนที่มีอีโก้สูง ให้ลองทบทวนกับตัวเองดังนี้
เรารู้สึกอึดอัดเพราะอะไร ? การทำความเข้าใจถึงสาเหตุของความรู้สึกของตัวเอง จะช่วยให้เราจัดการกับสถานการณ์ได้ง่ายขึ้น
การคิดแบบนี้มีประโยชน์หรือไม่ ? การคิดซ้ำ ๆ ว่าคนคนนั้นมีอีโก้สูงจะไม่ช่วยแก้ปัญหา ถ้าเราเห็นว่าความคิดนั้นไม่มีประโยชน์ ก็ถึงเวลาที่เราต้องพักความคิดนั้น และมองหาสิ่งอื่นที่ช่วยทำให้เราสบายใจขึ้น
การสื่อสารกับคนอีโก้สูง
การสื่อสารเป็นเรื่องสำคัญในการสร้างความเข้าใจและ ลดความขัดแย้ง การพูดคุยกับคนที่มีอีโก้สูงอาจเป็นเรื่องที่ต้องใช้ทักษะและการเตรียมตัว
เราควรสื่อสารด้วยความจริงใจและไม่ตัดสิน ไม่ใช้คำที่เป็นการโจมตี แต่เน้นการบอกความรู้สึกของเราเอง ตัวอย่างเช่น
- แทนที่จะบอกว่า “คุณไม่เคยฟังใครเลย” ซึ่งเป็นการตัดสิน ควรพูดว่า “ฉันรู้สึกว่าบางครั้งเวลาที่เราคุยกัน ความเห็นของฉันอาจไม่ได้รับการพิจารณามากเท่าที่ควร”
- การระบุพฤติกรรมที่เห็นได้ชัดเจน เช่น “เวลาประชุม ฉันสังเกตว่าเราไม่ได้มีโอกาสแลกเปลี่ยนความคิดเห็นอย่างเต็มที่” จะช่วยให้การสื่อสารชัดเจนและไม่ทำให้ฝ่ายตรงข้ามรู้สึกว่าถูกโจมตี
การยอมรับว่าทุกคนมีอีโก้และ เราไม่สามารถเปลี่ยนแปลงผู้อื่นได้ถ้าเขาไม่ต้องการเปลี่ยนแปลง เป็นก้าวแรกที่สำคัญในการอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข
การที่เราทำหน้าที่ของเราเองให้ดีที่สุด พูดถึงความรู้สึกและความต้องการของเราอย่างตรงไปตรงมา และไม่คาดหวังว่าฝ่ายตรงข้ามจะเปลี่ยนแปลงเป็นสิ่งที่ช่วยรักษาความสงบสุขของใจ
อยู่ร่วมกับ คนอีโก้สูง
หากเราไม่สามารถหลีกเลี่ยงการอยู่ร่วมกับคนที่มีอีโก้สูงได้ การดูแลจิตใจของตัวเองเป็นสิ่งสำคัญ :
1. ยอมรับความจริง : การเข้าใจว่าเราไม่สามารถเปลี่ยนแปลงใครได้ถ้าเขาไม่อยากเปลี่ยนแปลง การยอมรับความจริงนี้จะช่วยลดความคาดหวังและ ความกดดันที่มีต่อตัวเอง
2. ฝึกการปล่อยวาง : ถ้าพฤติกรรมของคนอื่นไม่ได้เป็นสิ่งที่เราสามารถควบคุมได้ การฝึกการปล่อยวางและ โฟกัสในสิ่งที่เราควบคุมได้คือ สิ่งที่ทำให้เรารู้สึกมีความสุขและสงบสุขมากขึ้น
3. สร้างพื้นที่ส่วนตัว : ดูแลชีวิตส่วนตัวและความสงบสุขในพื้นที่ของตนเอง เช่น การทำกิจกรรมที่ชอบและใช้เวลาให้กับสิ่งที่ทำให้เรารู้สึกดี จะช่วยให้จิตใจของเรายังคงแข็งแรงและพร้อมเผชิญกับสถานการณ์
Silent Treatment เป็น Emotional manipulation เป็นพฤติกรรมชักจูงทางจิตวิทยาอย่างนึง
เป็นการควบคุมหรือครอบงำความรู้สึกนึกคิดของผู้อื่นให้เป็นไปในแบบที่ตัวเองต้องการ
Silent Treatment การเงียบเพื่อก่อสงครามในความสัมพันธ์ ไม่ว่าจะเป็นพ่อแม่ เพื่อน เพื่อนร่วมงาน แฟน
เคยไหมที่ตอนเด็ก ๆ เราอยากได้ของเล่นแต่พ่อไม่ให้เราเลยเลือกใช้วิธี ‘ดื้อเงียบ’ เพื่อที่จะได้ของเล่นมา
ซึ่งพฤติกรรมแบบนี้เรียกว่าเป็นการ ปฏิเสธที่จะสื่อสารทางคำพูดกับอีกฝ่าย ซึ่งเป็นการแสดงออกแบบ Passive aggressive ใน Toxic relationship
อ้างอิงจาก Hall-Flavin พฤติกรรมแบบ Passive aggressive เป็นการแสดงออกอารมณ์ทางลบอ้อม ๆ
เป็นการกระทำและสิ่งที่พูดจะไปคนละทาง เช่น การงอนเงียบ เมิน สร้างบรรยากาศตึง ๆ หน่วง ๆ แต่บอกว่า ‘ไม่ได้เป็นอะไร’
เมื่อคนคนหนึ่งถูกใช้ Silent Treatment เพื่อการลงโทษ ไม่ว่าจะในระดับไหนก็ตาม มันสามารถสร้างความรู้สึกว่าพวกเขาถูกขับออก
และตัดขาดจากสังคมที่เขามีความต้องการเป็นส่วนร่วม ซึ่งเป็นความต้องการสำคัญของสัตว์สังคม
จนนำไปสู่ความรู้สึกล้มเหลวในตัวเอง และคนที่โดนเงียบใส่บ่อย ๆ ก็จะเครียด ความมั่นใจในตัวเองน้อยลง เศร้า จนไปถึงซึมเศร้าได้เหมือนกัน
เช่น พ่อแม่ เพิกเฉยความต้องการของลูก
การโดนเพื่อนเมิน ไม่พูดด้วย โดนแบน
การไม่ถูกรวมกลุ่มในสังคมที่ทำงาน
การโดนแฟนงอน
เงียบแบบไหนที่เรียกว่า Silent Treatment
เพราะบางคนอาจจะเป็นคนเงียบอยู่แล้วอย่างที่บอก
- ถูกเมินเฉยใส่หลายวันหรืออาจเป็นเดือน
- ปฏิเสธไม่คุย สบตา กดรับสาย หรือตอบข้อความ
- กลับไปเงียบใส่เหมือนเดิมทุกครั้งที่อะไรหลายๆ อย่างไม่เป็นไปตามหวัง
- ใช้ Silence Treatment เป็นการลงโทษ เวลาที่หงุดหงิด
- ต้องการให้ขอโทษหรือให้ความสนใจ
การศึกษาพบว่า การถูกเพิกเฉยจะกระตุ้นสมองส่วนเดียวกับเวลาได้รับความเจ็บปวดทางร่างกาย
ทำให้เมื่อคนเราถูกปฏิบัติอย่างเย็นชา ไม่ได้รับการใส่ใจ ไม่ได้รับการตอบสนอง ไม่ว่าจะจากคนรักหรือศัตรู ความเจ็บปวดของการถูกเพิกเฉยนั้น จึงแทบจะไม่ต่างกัน
วิธีแก้ไข
ความเงียบเหมือนดาบสองคม บางสถานการณ์เราใช้ได้ เช่น ถ้าเราเป็นคนคุมอารมณ์ไม่อยู่ ถ้าเราพูดคุยไปเลยมันอาจจะมีผลเสียมากกว่าผลดี
ตอนนั้นเราเลือกเงียบได้นะ แต่เราก็ควรบอกอีกฝ่ายก่อนหน้านั้นในช่วงที่เราอารมณ์คงที่ ว่าเราเป็นคนแบบนี้นะ
ไม่ได้เงียบเพื่อหนีปัญหาหรือเจตนาที่ไม่ดี แต่ถ้าหากว่าเราเงียบเพราะเรามีเจตนาที่อยากทำร้ายอีกฝ่ายจริง ๆ
เราคงต้องกลับมาดูตัวเองว่าสาเหตุที่เราทำคืออะไร ทำเพื่อเอาชนะ อยากให้เขาสนใจ แน่นอนว่าผลลัพธ์ที่กว่าจะให้เขาสนใจ
ภาระที่อมไว้ คายมันออกมานะ หนังสือที่รวมเทคนิคสั้น ๆ ที่ทำให้เรามีพื้นที่ว่างในใจมากขึ้น
ความน่ารักของหนังสือเล่มนี้คือ เจ้าหนูแฮมสเตอร์ แต่ถ้าสังเกตดี ๆ เจ้าหนูแฮมสเตอร์ตัวนี้มีน้ำตานะ
หนูแฮมเตอร์ที่แก้มตุ่ย ๆ การ ‘กักตุน’ อาหารที่มากเกินไปจนเกิดเป็นความไม่สบายตัว . .
หนูแฮมสเตอร์ที่กักตุนอาหาร ถ้าเปลี่ยนจากอาหารเป็นกักตุน ความเครียด หละ?
ก็เหมือนกับคนถ้าเราเก็บทุกสิ่งอย่างมาไว้กับตัวมากเกินไป เราก็คงไม่สบายใจและไม่สบายตัว
หนังสือเล่มนี้เป็น how to ที่มีเทคนิคการฮีลใจในทางเชิงจิตวิทยาที่นำมาใช้ได้จริง เขียนโดย คุณ ไนโต โยะชิฮิโตะ แปลโดย คุณ อทิตยา ทรงศิริ
หนังสือเล่มที่มีทั้ง 6 บท และ 198 เทคนิคที่ทำให้เราสบายใจสบายตัวมากขึ้น เป็นเทคนิคสั้น ๆ และวิธีการใช้ที่ใช้ได้จริง
จึงขอหยิบยกมา 2 บทที่ชอบและอยากมาบอกต่อ :))
การมองอารมณ์ของตัวเองผ่านมุมมองคนนอก
มุมมองคนนอกคือการที่เราไม่เอาตัวเองไปยืนในจุดที่ไปเกี่ยวข้อง เป็นมุมมองจากการสังเกตระยะไกล
หลาย ๆ คนคงคิดว่าการตอบกลับและการปล่อยผ่านอย่างเหมาะสมคือเรื่องที่ดี
แต่สิ่งที่อยากบอกคือ บางครั้งเราไม่ต้องจริงจังมากก็ได้ เอาตัวเองออกมาไม่ต้องตอบโต้ทันที
ถ้าตอนนั้นเรากำลังโต้เถียงหรือทะเลาะกับใครบางคนอยู่ ให้เราออกมาเป็นคนนอกดู
เพราะการที่เราเป็นคนนอกเรามักจะแก้ปัญหาได้มากกว่าเป็นคน ฝึกฝนได้ มีสติมาก ๆ
การมองตัวเองโดยใช้มุมมองคนนอกจะทำให้เราควบคุมอารมณ์ด้านลบได้
เขียนข้อดีของตัวเองออกมา
เพราะถ้าเราคิดถึงแต่ข้อไม่ดีของตัวเอง เราจะมีความสุขได้ยังไง..
บางทีเราก็ไม่ชอบนิสัยของตัวเอง เอาตัวเองไปเปรียบเทียบจนเห็นข้อเสียของตัวเองมากมาย
เห็นข้อเสียมากกว่าเห็นข้อดี เพราะฉะนั้นของแก้ไขโดยการเขียนจุดแข็งและข้อดีของตัวเองที่เราชอบตัวเอง ไม่จำเป็นที่จะต้องเป็นเรื่องใหญ่ก็ได้
เพราะการที่เราเขียนข้อดีของตัวเองบ่อย ๆ จะทำให้เราปลูกฝังข้อดีของตัวเองและความคิดลบ เกี่ยวกับตัวเองจางลงไปด้วย
สำหรับใครที่สนใจหนังสือเล่มนี้
ความสำเร็จ การบรรลุเป้าหมาย , ชัยชนะ , เห็นผล ที่พูดมาทั้งหมดก็คือความหมายของคำว่าสำเร็จ
การที่เราทำตามเป้าหมายไว้ให้เป็นจริง เป้าหมายที่เรากำหนดไว้ตั้งแต่ตอนเด็กที่ครูถามว่าอยากเป็นอะไร หรือเป้าหมายที่เราวาดไว้ในใจเมื่อเราโตขึ้น
นิยามของคำว่า สำเร็จของแต่ละคนไม่เหมือนกัน
แน่นอนว่าชีวิตมันไม่ง่ายกว่าที่เราจะสำเร็จ หรือบรรลุเป้าหมายที่เราวางไว้ บางครั้งที่เราเหนื่อยเราก็ล้มเลิกไปบ้าง
ขอย้อนไปที่ตอนเกริ่นตอนแรกว่า นิยามของคำว่า สำเร็จ ของแต่ละคนคืออะไร? ถ้าสำหรับมาย ความสำเร็จที่มายนิยามไว้ตอนนี้
คือ การที่รู้สึกชอบตัวเอง ชอบในสิ่งที่ตัวเองทำ และชอบวิถีที่ตัวเองใช้ชีวิต ถ้าตอนเด็กมายก็มีความฝันคืออยากทำงานในโรงบาลค่ะ
หมอ พยาบาล หรือแผนกไรก็ได้ เพราะเราชอบกลิ่นของโรงบาล แล้วเวลาไปหาหมอแล้วหายเราชอบความรู้สึกตอนนั้น แต่ปัจจุบันก็ไม่ได้ทำ
อันนี้ก็เรียกว่าไม่สำเร็จตามเป้าหมายเหมือนกันนะ เพราะเรารู้ตัวเองด้วยว่าเราไม่ไหวกับการเรียน การอ่านหนังสือหนัก ๆ
ตอนนั้นก็คิดว่าไอการที่เราอยากเป็น แต่มันแฝงมาด้วยความรู้สึกทุกข์ใจ เราจะสามารถมีความสุขได้จริง ๆ ใช่ไหม
แต่ไม่ได้แปลว่ามันถูกทั้งหมดนะความคิดมาย คนเรามีขีดความฝืนไม่เหมือนกัน บางคนก็สามารถฝืนได้เพื่อให้ตัวเองบรรลุเป้าหมายเหมือนกัน
ตัดภาพมาที่ตอนนี้ที่เป็นอยู่ มายก็มีความสุขดีนะ อาจจะไม่ใช่การประสบความสำเร็จแบบ 100% แต่เราก็ชอบที่เราใช้ชีวิตแบบนี้ ได้มาอัดพอดแคส ได้มาอ่านคอมเม้นของทุก ๆคน
แต่ที่อยากบอกสำหรับคนที่กดดันกับชีวิตตัวเอง หรือคนที่กำลังคิดว่าทำไมเราไม่ประสบความสำเร็จสักที
เพราะอาจจะเพราะสภาพสังคมของประเทศเรา เมื่ออายุเยอะมากขึ้น การที่คนนึง ๆไม่มีอะไรเป็นชิ้นเป็นอัน ไม่มีบ้าน ไม่มีรถ ไม่มีครอบครัว ไม่แต่งงาน
ไม่เป็นเจ้าคนนายคน ถูกมองว่า ไม่ประสบความสำเร็จ บางครั้งเราโหนความสำเร็จเราไว้ตรงนั้นจนเราลืมไปว่า ตอนนี้ชีวิตของฉันก็มีความสุขดีนี่นา
ไม่ว่าเลือกที่จะประสบความสำเร็จแบบไหนอย่าลืมว่าเป้าหมายชีวิตของแต่ละคนไม่เหมือนกัน อย่าเอามาตรฐานหรือภาพความสำเร็จของตัวเองไปตัดสินคนอื่น
หรือเอาของคนอื่นมาตัดสินตัวเอง บางคนเขาอาจจะมีความสุขกับการเป็นคนธรรมดาแบบไม่ต้องขวนขวายอะไรมากมายก็ได้
ความสำเร็จอาจจะแค่การได้กินอะไรอร่อย ๆ กินอิ่ม นอนหลับ เลี้ยงหมา เลี้ยงแมว อาจจะคือความสำเร็จที่สุดจะเรียบง่ายที่สุดของแล้วก็ได้
อยากให้ทุกคนมองหาการประสบความสำเร็จด้วยความสุข ยอดพีระมิดการใช้ชีวิตเหนือความสำเร็จ ยังมีความสุขอยู่
อยากให้ทุกคนตามหาสิ่งที่ทำให้ตัวเองมีความสุขให้เจอไม่ว่าจะวัยไหน
เชื่อว่าความสุขมันเปลี่ยนไปแต่ละช่วงวัย แต่ละ step ของการใช้ชีวิต อย่าลืมตรวจสอบว่าระหว่างทางที่เรากำลังทำตามเป้าหมายให้สำเร็จ
เรามีความสุขอยู่หรือเปล่า หรือกำลัง สำเร็จด้วยความทุกข์ อยู่ ทำตามเกณฑ์สังคม มีบ้าน มีรถ มีแฟน มีครอบครัวของตนเอง
มีเงินเก็บ มีความมั่นคงมั่งคั่ง ที่พูดมาทั้งหมดไม่ใช่เรื่องที่ไม่ดี เป็นคำว่าสำเร็จสูตรบรรทัดฐานที่ใครก็อยากมี
แต่เราก็อย่าลืมว่าอย่าผลักดันตัวเองมากเกินไปจนความขาดสมดุลในการใช้ชีวิต
และถ้าหากวันนึงเรากลายเป็นไม่ประสบความสำเร็จขึ้นมาแล้ว เรามองว่าเราล้มเหลว
อยากจะบอกว่าคำว่าล้มเหลวไม่มีอะไรเจ้าบเท่าเรามองว่าตัวเองล้มเหลวนะ อย่าลืมว่าระหว่างทางการที่เราจะพยายามทำอะไรสักอย่าง
เหนื่อยแค่ไหนมีเพียงเราคนเดียวที่รู้ คนอื่นไม่รู้ คนอื่นจะมองว่าแค่ตอนทำเสร็จว่าผลงานเรามันออกมาดีหรือไม่ดี สิ่งที่ว่าดีหรือไม่ดีมีอะไรเป็นตัววัด
การวัดของแต่ละคนก็ไม่เหมือนกันอีก เพราะฉะนั้นอย่ามองว่าตัวเองล้มเหลวเลยที่ทำอะไรไม่สำเร็จ
แต่ละคนมีจังหวะชีวิตหรือโอกาสที่เข้ามาแตกต่างกัน ตราบใดที่เรายังมีชีวิตและหายใจอยู่ มันสามารถเริ่มต้นใหม่ได้ทุกวันนะ
ยินดีกับความล้มเหลวของตัวเอง
อย่าลืมว่าในชีวิตของเราทุกคน มักมีช่วงเวลาที่เราล้มเหลว ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการงาน ความรัก หรือเป้าหมายส่วนตัว
เพราะความล้มเหลวเป็นเรื่องปกติที่เกิดขึ้นบนโลกกับมนุษย์ มายเข้าใจที่เวลาล้มเหลวเราจะเสียใจและผิดหวัง
แต่คืนนี้มายก็มีมุมมองใหม่ๆ ที่อยากชวนให้ทุกคนมายินดีกับความล้มเหลวค่ะ
ความล้มเหลวคือบทเรียน
ความล้มเหลวคือบทเรียนที่ทำให้เราเรียนรู้จากความผิดพลาด และรู้จักปรับปรุงตัวเอง การยอมรับความล้มเหลวทำให้เราเติบโต และเข้าใจตัวเองมากขึ้น
ความล้มเหลวคือความแข็งแกร่ง
การเผชิญกับความล้มเหลวช่วยเสริมสร้างความแข็งแกร่งในใจ เมื่อเราผ่านพ้นช่วงเวลาที่ยากลำบากไปได้
เราจะรู้สึกมั่นใจมากขึ้นในการเผชิญกับความท้าทายในอนาคต การรู้ว่าตัวเองสามารถผ่านสถานการณ์ที่ไม่ดีได้ จะทำให้เราเป็นคนที่เข้มแข็งและอดทน
เปิดโอกาสใหม่
บางครั้ง ความล้มเหลวอาจเป็นการเปิดประตูสู่โอกาสใหม่ที่เรายังไม่เคยคิดถึง มันอาจนำเราไปสู่เส้นทางที่ดีกว่า
หรือทำให้เราได้ค้นพบความสนใจใหม่ ๆ ที่เราไม่เคยรู้มาก่อน การยอมรับความล้มเหลวจะทำให้เราไม่กลัวที่จะลองทำสิ่งใหม่
เปลี่ยนความคิด
แทนที่จะมองว่าความล้มเหลวคือความสูญเสีย ลองมองมันเป็นความสำเร็จในรูปแบบหนึ่ง เพราะเรามีความกล้าที่จะพยายามและเสี่ยง
แม้จะไม่สำเร็จในครั้งแรก แต่การพยายามก็เป็นสิ่งที่ดี อยากให้ทุกคนใช้ชีวิตด้วย ความหวัง ไม่ใช่ ความคาดหวัง
ความคาดหวังคือสิ่งที่เราคาดการณ์ว่าจะเกิดขึ้นในอนาคต โดยมีความแน่นอนหรือแนวโน้มว่ามันจะเกิดขึ้นได้สูง
ในขณะที่ความหวังคือการมีความฝันหรือเป้าหมายที่เราตั้งใจจะไปถึง แต่ไม่ยึดติดกับผลลัพธ์ที่ชัดเจน มันทำให้เรามีจิตใจที่เปิดกว้าง และยอมรับกับทุกสิ่งที่เกิดขึ้น
เมื่อเรามีความหวัง เราจะรู้สึกมีแรงบันดาลใจในการก้าวเดินต่อไปในชีวิต ไม่ว่าจะเจออุปสรรคหรือความท้าทาย
ความหวังช่วยให้เรามองโลกในแง่ดี และมีความมุ่งมั่นในการทำสิ่งที่รัก หรือตามความฝันของเราการสร้างความหวังสามารถทำได้หลายวิธี
เช่น การตั้งเป้าหมายที่ชัดเจน การเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ หรือแม้กระทั่งการหมั่นฝึกจิตใจให้มองโลกในแง่ดี และเปิดรับโอกาสใหม่ ๆ ที่เข้ามาในชีวิต
การสร้างความหวังไม่จำเป็นต้องเป็นเรื่องใหญ่โต เริ่มจากสิ่งเล็ก ๆ ในชีวิตประจำวัน เช่น การตั้งเป้าหมายเล็ก ๆ
เช่น อ่านหนังสือเล่มใหม่ หรือออกไปสำรวจสถานที่ใหม่ ๆ ความสำเร็จในสิ่งเล็ก ๆ จะช่วยเสริมสร้างความมั่นใจ
และเปิดโอกาสให้เรามองเห็นความหวังในอนาคต ให้เราทุกคนจงใช้ชีวิตด้วยความหวัง ไม่ใช่ความคาดหวัง แล้วเราจะค้นพบว่าชีวิตนี้เต็มไปด้วยโอกาสที่รอเราอยู่
นักจิตวิทยาที่เราเลือกเหมาะกับเราไหม เพราะนักจิตวิทยามีให้เลือกมากมายในสายอาชีพ แต่ละคนจะมีความถนัดและ บรรยากาศในการทำงานที่แตกต่างกันออกไป
เราจะรู้ได้อย่างไรว่านักจิตวิทยาที่เราคุยอยู่ ‘ใช่’ ? มาหาคำตอบกับรายการพูดคุย Alljit x คุณวันเฉลิม คงคาหลวง นักจิตวิทยาการปรึกษา
นักจิตวิทยาที่เราเลือกเหมาะกับเราไหม
1. ความรู้สึกของผู้รับคำปรึกษา
ความรู้สึกเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยบอกได้ว่าการปรึกษานั้นตอบโจทย์เราหรือไม่ เช่นเดียวกับการที่เราไปทานอาหารร้านหนึ่งแล้วรู้สึกว่าอยากกลับไปอีก
ถ้าเรารู้สึกอยากกลับไปคุยกับนักจิตวิทยา นั่นหมายความว่าการพบปะครั้งนั้นเป็นประโยชน์และทำให้เรารู้สึกสบายใจ
2. ความลึกซึ้งในการเข้าใจปัญหาของผู้ให้คำปรึกษา
นักจิตวิทยาที่ดีต้องสามารถเข้าใจปัญหาของผู้รับคำปรึกษาได้อย่างลึกซึ้ง ไม่ใช่เพียงแค่ฟังอย่างผิวเผิน แต่ยังต้องสามารถเชื่อมโยงประเด็นต่าง ๆ
ที่เกิดขึ้นในการสนทนาให้เป็นภาพรวมเดียวกันได้ นี่แสดงให้เห็นถึงความสามารถในการวิเคราะห์และการเข้าใจอย่างแท้จริง
3. การเชื่อมโยงประเด็นต่าง ๆ
การเชื่อมโยงประเด็นที่ผู้รับคำปรึกษาเล่ามาเป็นเรื่องราวเดียวกันจะช่วยให้ผู้รับคำปรึกษามองเห็นภาพรวมของปัญหาและรู้สึกว่ามีการก้าวหน้าทางจิตใจ
การฟังและถามคำถามที่เหมาะสมจากนักจิตวิทยาจะเป็นการสะท้อนให้ผู้รับคำปรึกษาเห็นความเชื่อมโยงของปัญหา
4. ประโยชน์ที่ได้รับ
หลังจากการเข้าพบนักจิตวิทยา เราควรรู้สึกว่ามีความเข้าใจที่ลึกซึ้งขึ้นเกี่ยวกับปัญหาของเรา หากผู้รับคำปรึกษา
รู้สึกว่าได้รับการช่วยเหลือและเห็นถึงความก้าวหน้าทางจิตใจ นั่นเป็นสัญญาณที่ดีว่าการพบปะนั้นมีประโยชน์
หากหลังจากการเข้าพบ 3-4 ครั้ง ยังไม่มีการก้าวหน้าหรือยังรู้สึกว่าปัญหายังคงอยู่ อาจจำเป็นต้องพิจารณาว่าการปรึกษานั้นได้ผลหรือไม่
อย่างไรก็ตาม ระยะเวลาในการเห็นผลอาจขึ้นอยู่กับความซับซ้อนของปัญหาและการปรับตัวระหว่างนักจิตวิทยากับผู้รับคำปรึกษา
โรควิตกกังวล (Anxiety Disorder) อีกครั้งและมาลงลึกถึงรายละเอียดอื่น ๆ ไม่ว่าจะเป็น 3 ระดับของความวิตกกังวล กลุ่มโรคในร่มเดียวกัน
ไปจนถึงกลไกการเกิดภาวะวิตกกังวล แล้วมาหาคำตอบไปพร้อม ๆ กันว่า โรควิตกกังวล โฟเบีย และแพนิคเหมือนหรือแตกต่างกันยังไง
Anxiety Disorder “เป็นภาวะที่ประชาชนมักเข้าใจผิดกันบ่อย คิดว่าผู้ป่วยแกล้งทำ หรือคิดว่าเกิดมาจากตัวเอง
ไม่ได้เจ็บป่วย จึงไม่ไปพบแพทย์ หรือจิตแพทย์ เพื่อรักษาแก้ไขที่ต้นเหตุ ซึ่งโรคนี้มียารักษา และต้องใช้วิธีบำบัดร่วม เพื่อปรับความคิดและพฤติกรรม ”
ซึ่งจากหนังสือจิตเวชศาสตร์รามาธิบดี ได้อธิบายว่า Anxiety เกิดเมื่อมีความเครียดเข้ามากระทบจิตใจของเรา นั่นหมายความว่า Anxiety ก็พัฒนาต่อมาจากความเครียดนั่นเอง
ลักษะของ Anxiety Disorder
ทางใจ : สับสน เครียด กังวล วิตก ตื่นเต้น ไม่มีความสุข
ทางกาย : มือสั่น ตัวสั่น ปัสสาวะบ่อย ปั่นป่วนในท้อง แน่นหน้าอก ลุกลี้ลุกลน
ความวิตกเป็นอาการที่เกิดได้กับคนปกติก็จริง แต่จะถือว่าผิดปกติหรือเป็นโรคเมื่อเกิด 4 ข้อนี้
1. ความวิตกที่เกิดขึ้นมากเกินกว่าจะอธิบายด้วยความเครียดที่มากระตุ้น (รู้สึกมากกว่าสถานการณ์ที่เกิด)
2. ความวิตกกังวลที่เกิดมีอาการรุนแรงมาก
(ไม่ได้แน่นหน้าอกธรรมดา แต่แน่นจนหายใจลำบาก หรือ รู้สึกว่านั่งเฉย ๆ ไม่ได้ ต้องวิ่ง ต้อนหนีเดี๋ยวนั้น)
3. อาการยังคงอยู่แม้สิ่งเร้าจะไปแล้ว
4. อาการที่เกิดขึ้นรบกวนกิจวัตรประจำวันและหน้าที่การงาน
ระดับความ วิตกกังวล
1. ระดับต่ำ Mild Anxiety
ระดับนี้พบได้ทั่วไป เช่น การตึงเครียดจากการดำรงชีวิตประจำวัน เป็นระดับที่ทำให้บุคคลเกิดความตื่นตัว กระตือรือร้นที่จะเอาชนะปัญหา มีการรับรู้ที่ว่องไว ความจำดี สมาธิดี
อารมณ์และการกระทำไม่เปลี่ยนจากปกติมากนัก รวมถึงอาจมีการเปลี่ยนแปลงทางสรีระเนื่องจากระบบประสาทอัตโนมัติถูกกระตุ้น เช่น หัวใจเต้นเร็วขึ้น ม่านตาขยาย ฝ่ามือมีเหงื่อออก
การเคลื่อนไหวเร็วขึ้น บุคคลที่มีความวิตกกังวลระดับต่ำนี้ยังสามารถควบคุมตนเองได้ โดยอาจต้องการความช่วยเหลือบ้าง เช่น ต้องการ รเรียนรู้ลดลง อาจมีอาการทางสรีระ
เช่น หายใจเข้าออกแรง รู้สึกปั่นป่วนในกระเพาะอาหาร ปวดศีรษะ บุคคลที่มีความวิตกกังวลระดับปานกลางนี้ยังสามารถแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นกับตนเองได้
2. ระดับรุนแรง Severe Anxiety
ระดับนี้มีผลทำให้ประสาทสัมผัสและการรับรู้แคบลง ทำให้หมกมุ่นในรายละเอียดมากจนเกินไป ไม่สามารถจับสาระสำคัญของเรื่องใดได้ ความสามารถในการแก้ไขปัญหาลดลงและทำงานได้ไม่เต็มสมรรถภาพ
เกิดความสับสน มีพฤติกรรมที่แสดงออกเพื่อปกป้องตนเองมากขึ้น และมักเป็นพฤติกรรมซ้ำ ๆ ที่สังเกตเห็นได้ เช่น กระวนกระวาย หงุดหงิด โมโหง่าย เรียกร้องเกินกว่าเหตุ ต่อต้าน ตื่นกลัว
ตัวสั่น เกร็ง ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ ปวดศีรษะ ท้องเดิน หรือท้องผูก นอนไม่หลับ บุคคลที่มีความวิตกกังวลระดับรุนแรงนี้ต้องการความช่วยเหลือจากผู้อื่น
3. ระดับรุนแรงมาก Panic Level Anxiety
ระดับนี้มีผลทำให้บุคคลเกิดความกลัวอย่างรุนแรงมาก หรือเป็นความกลัวสุดขีด ทำให้บุคคลขาดการควบคุมตนเอง และแสดงออกถึงพฤติกรรมที่ไม่มีในสภาวะปกติ เช่น กรีดร้อง
วิ่งหนีไปอย่างไรจุดหมาย หรือตกตะลึงแน่นิ่งหมดสติทันทีทันใด บุคคลที่มีความวิตกกังวลระดับรุนแรงมากนี้ จะสูญเสียความเป็นตัวของตัวเองและไม่สามารถทำภารกิจเหมือนปกติได้
โรคกลัวต่าง ๆ เชื่อมโยงกับภาวะวิตกกังวล
1. Separation Anxiety Disorder : เป็นโรคที่มีความวิตกกังวลในเรื่องการแยกจาก (กลัวการแยกจาก)
2. Selective Mutism : เงียบใบ้ พูดไม่ได้แบบเฉพาะเจาะจงสถานการณ์
3. Specific Phobia: กลัวมากกว่าปกติในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง แบบเจาะจง
4. Social Anxiety Disorder (Social Phobia) : กลัวสถานการณ์ที่คนจ้องมองมาที่ตนเอง
5. Panic Disorder: อาการวิตกทั้งกายและใจแบบไม่มีสิ่งกระตุ้น แล้วก็กลัวว่าจะเป็นอีก
6. Agoraphobia : กลัวว่าสิ่งไม่ดีจะเกิดขึ้น และกลัวว่าจะหนีไม่ทัน
7. Generalized Anxiety Disorder : กลัวมากในเรื่องต่าง ๆ ในชีวิตประจำวัน
กลไกการเกิด ภาวะวิตกกังวล
ความวิตกกังวล ไม่ว่าจะด้วยสาเหตุอะไรก็ตาม จะมีกลไก ขั้นตอนการเกิดในลักษณะที่เหมือน ๆ กัน ซึ่ง Peplau 1989 แบ่งไว้ตามนี้
ขั้นที่ 1. คนเรามีความคาดหวัง และต้องการ
ขั้นที่ 2. เกิดอุปสรรค หรือภาวะคุกคามใดใด
ขั้นที่ 3. มีความรู้สึกหวั่นไหว สับสน คับข้องใจ คุณค่าในตัวเองลดลง
ขั้นที่ 4. มีการเปลี่ยนแปลงทั่วไป
4.1 ด้านจิตใจ อารมณ์ – เครียด กระวนกระวายใจ หงุดงิด โมโห
4.2 ด้านชีวเคมี – ท้องผูก นอนไม่หลับ ปั่นป่วนในกระเพราะ
4.3 ด้านร่างกาย – เกร็งกล้ามเนื้อ เหงื้อแตก กรีดร้อง
ขั้นที่ 5. แบ่งได้เป็น 2 รูปแบบ
5.1 คลี่คลายปัญหาได้ ค่อย ๆ ดีขึ้น
5.2 หลีกเลี่ยงปัญหา ความวิตกกังวลก็ยังคงอยู่
The Road Not Taken บนถนนที่เราไม่ได้เลือกเดิน
The Road Not Taken มาจากกวีในชื่อเดียวกันของ Robert Frost
ที่เขียนเพื่อล้อเลียนเพื่อนตัวเองที่เวลาเดินป่าจะชอบตัดสินใจไม่ได้ว่าจะเลือกเส้นทางไหน แล้วพอเลือกไปแล้วก็จะชอบบนว่าตัวเองน่าจะเลือกอีกเส้นทางดีกว่า
หลังจากนั้น Edward Thomas คนที่ Robert เขียนล้อเลียน ก็เอากวีที่เพื่อนแต่งเพื่อแซวตัวเขาเองไปอ่านให้นักศึกษาฟัง
กลายเป็นว่านักศึกษาที่ฟังกวีบทนี้ไม่ได้มองว่ามันเป็นกวีล้อเลียน แต่เป็นกวีที่ลึกซึ่งและชวนให้คิดไม่ตก
และแม้ว่ากวีบทนี้จะถูกเขียนตั้งแต่ปี 1915 แต่ก็เป็นกวีที่ถูกจัดว่าคลาสสิคและถูกพูดถึงอยู่บ่อยครั้ง สาเหตุเพราะมันสามารถตีความได้หลากหลายแบบ หลากหลายประเด็น
เมื่อป่าใหญ่ให้ทางไปต่างแห่ง
ทางสองแพร่งแบ่งสายเป็นซ้ายขวา
ฉันยืนหยุดดูจุดหมายสุดสายตา
เสียดายว่าฝ่าได้…แค่สายเดียว
มีทางหนึ่งซึ่งเยี่ยมทัดเทียมเท่า
พงหญ้าเล่าเข้าประดูรกเขียว
รอผู้คนพ้นผ่านมานานเชียว
เส้นทางเปลี่ยวเลี้ยวลดจรดใด
ใบไม้คลุมสุมเท่ายามเช้าตรู่
ไม่มีผู้รู้ย่างย่ำทางไหน
ทางโล่งนั้นครั้นเล่ามิเข้าไป
ขอเก็บไว้ในตอน…เผื่อย้อนมา
ถอนหายใจไม่หยุดถึงจุดแบ่ง
ทางสองแพร่งแหล่งใดเดินไปหา
ขอเลือกทางต่างกันในมรรคา
ทางที่ว่าหาใช่…คนใฝ่เดิน…
ความหมายของกวีก็ตีความได้หลากหลายแบบมากๆ สามารถตีความถึงมนุษย์เราเองที่มักจะเสียดายกับอะไรที่เราไม่ได้เลือก
และมักจะละเลยคุณค่าของสิ่งที่เรามีหรือได้มา ในที่นี้ก็คือถนนที่เราไม่ได้เลือกเดิน
ขณะเดียวกันมันก็สะท้อนอีกว่ามนุษย์เรามักยืนอยู่บนทางแยก เราต้องเลือกและตัดสินใจอยู่ตลอดเวลา
ในทางที่หลายๆ ครั้งเราก็ไม่รู้ว่าจะไปจบที่ตรงไหน หรือปลายทางมีอะไรรออยู่ เราเลยจำเป็นต้องเลือกและยอมรับในผลของการตัดสินใจนั้นๆ ของเรา
เส้นทางที่แตกต่างจะนำเราไปสู่การเติบโต
อีกการตีความนึงจากคุณ วลัยลักษณ์ ผดุงเจริญ บนเว็บ GotoKnow
กวีนี้อาจชี้แนะว่าการเลือกเดินบนเส้นทางที่คนสวนใหญ่ไม่เดินกันย่อมนำไปสู่ผลลัพธ์ที่แตกต่างไปจากคนอื่น
ไม่แน่ว่าการเลือกเส้นทางที่คนส่วนใหญ่ไม่เดินนั้น อาจสะท้อนถึงการเลือกในสิ่งที่เราให้คุณค่า
หรืออะไรที่ท้าทายไปจากเดิม และแน่นอนว่าเมื่อเราเลือกอะไรที่แปลกใหม่และท้าทาย เราจะเติบโตและเรียนรู้อะไรต่างๆ มากมาย
ความสุขกับ Hedonic Adaptation
คุณ Ryder พูดถึงว่าทำไมบ่อยครั้งคนเราประสบความสำเร็จ ถึงเป้าหมายที่อยากจะไป แต่กลับไม่มีความสุข
มันก็มีหลักการทางจิตวิทยามาอธิบายว่ามันเกิดจากสิ่งที่เรียกว่า Hedonic adaptation
หมายถึงแนวโน้มที่คนเราจะกลับสู่ระดับความสุขหรือความทุกข์ที่คงที่ ไม่ว่าจะเกิดอะไรขึ้นในชีวิตก็ตาม
คงที่คือตรงไหน
และถ้าถามว่าระดับคงที่ของความสุขอยู่ตรงไหน คำตอบก็คือแล้วแต่คน
ประเด็นเรื่องความสุขยังเป็นอะไรที่กำลังถูกศึกษาอย่างต่อเนื้องและยังไม่มีคำตอบใดๆ ที่ชัดเจน
แต่นักจิตวิทยาบางส่วนเชื่อว่า ความสุขพื้นฐาน หรือ Set Point ของแต่ละคนไม่เท่ากันโดยมีสาเหตุมาจากพันธุกรรมและพื้นบุคลิกภาพของเราเอง
Some psychologists believe that as much as half of our happiness comes from an inherited genetic “set point”. Happy events, or negative experiences, affect us only for a short while. Then we return to a level of contentment mostly dependent on our personality.
Hedonic adaptation จึงอาจเป็นสาเหตุที่ว่าทำไม เราจึงโหยหาความ สุขซ้ำๆ และไม่เคยมีความสุขที่มากพอในระยะยาว
จบที่ข้อสรุปว่า บางทีความสุขอาจมาจากการกระทำมากกว่าเป้าหมาย เพราะฉะนั้นแล้ว การตามหาสิ่งที่มีคุณค่า
มีความหมายและสำคัญกับเราต่างหากที่จะนำไปไปสู่ความสุขในระยะยาวได้ ซึ่งก็เป็นแนวคิดอิงมาจากปรัชญาแนว Eudaimonism
หลักจิตวิทยาเบื่องหลัง
The Road Not Taken หลักการคล้ายกับกระบวนการทางจิตวิทยาที่เรียกว่า Visualization ครับ
Visualization คือกระบวนการของการสร้างภาพจิตใจ ความรู้สึก หรือกระบวนการทำงานต่างๆ ของใจเราผ่านการใช้จินตนาการ
ซึ่งเป็นเครื่องมือที่ใช้ในเชิงจิตวิทยาเพื่อให้เราทำความเข้าใจและทำงานกับจิตใจของเราเอง
The Road Not Taken ซึ่งก็จะเป็นกิจกรรมที่จะชวนเพื่อนๆ ลองจินตนาการว่าตัวเองเป็นนักเดินทางที่กำลังยืนอยู่บนสองทางแยก
และชวนให้เราจินตนาการถึงชีวิตของเราทั้งสองแบบว่าจะเป็นยังไงและจบลงตรงไหน
ที่มา :
Robert Frost: “The Road Not Taken”
The Road Not Taken เส้นทางนี้ที่ไม่เลือก…
The Road Not Taken ทางที่ไม่ถูกเลือก
Visualization: Definition, Benefits, and Techniques
การที่เรานอนไม่หลับตอนกลางคืน หรือไม่อยากนอนจริง ๆ แล้วมีที่,kสาเหตุหลากหลายมาก
นอกความเครียด คิดมาก ก่อนนอนแล้วอยากพาทุกคนไปรู้จักกับ การนอนที่เราไม่อยากนอน
การนอนดึกเพื่อล้างแค้น
พฤติกรรม “นอนดึกเพื่อล้างแค้น” เป็นการตัดสินใจที่จะสละเวลานอน เพื่อที่ตัวเองจะได้มีเวลาว่างไปทำสิ่งต่างๆ
เป็นผลมาจากความยุ่งจากการทำงานจนไม่มีเวลาในระหว่างวัน ความเครียดหรือความคิดที่ว่า “ยังไม่ได้มีเวลาเป็นของตัวเองเลย”
หลายคนในวัยทำงาน เราได้ใช้เวลา ส่วนใหญ่หมดไปกับการทำงานพอกลับมากว่าจะเดินทางถึงห้อง ที่พัก กว่าจะถึงก็ต้องกินข้าวอาบน้ำ
ขึ้นเตียงไปเล่นมือถือ ตามข่าว ตามกระแสที่เราพลาดไปในระหว่างทำงานการนอนดึกเพื่อล้างแค้น
เป็นสาเหตุให้หลายคนใช้ชีวิตในช่วงเวลาก่อนนอน แม้ว่าจะง่วง เหนื่อย เพลียมากเพียงใด แลกกับความสุขเล็ก ๆ น้อย
Night Owls ไนท์ อาว
“ชาวนกฮูก” (Night Owls) ทุกคนอาจจะเป็นกัน เพราะคนในยุคนี้การทำงานมีหลากหลายมากขึ้น การทำฟรีแลนซ์
หรือบางคนที่ทำงานที่เกี่ยวกับ Creative มักจะใช้เวลากลางคืน ยิ่งดึกยิ่งคึก สมองยิ่งแล่น มีความคิดสร้างสรรค์
ผุดขึ้นมาในเวลากลางคืน ตรงกันข้ามกับ “นกที่ตื่นเช้า” (Early Birds) ที่นอนเร็ว ตื่นเช้า ตื่นตัวในเวลากลางวัน
เรียนหรือทำงานได้ดีในเวลาฟ้าสว่าง และพักผ่อนในเวลากลางคืน อันนี้ก็เป็นสาเหตุที่ไม่ยอมนอนได้เหมือนกัน
ไม่ยอมนอนเพราะเสียดายเวลา
อาจดูคล้ายๆ การนอนดึกเพื่อล้างแค้น แต่มันคือ การผลัดเวลาเข้านอน การนอนหลับพักผ่อนเพียงอย่างเดียว
ไม่สามารถคลาย “ความเครียด” สำหรับบางคนได้ จึงตัดสินใจที่จะใช้ “เวลานอน” เพื่อผ่อนคลายหรือหาความบันเทิงให้กับตัวเอง
ไม่ว่าจะเป็นการเล่นเกม ดูซีรีย์ ใช้เวลาอยู่กับเพื่อน ๆ ซึ่งการกระทำเหล่านี้ ไปเบียดกับช่วงเวลานอน ทำให้เราต้องผลัดเวลาเข้านอน
มีเวลานอนน้อยลง หรือถึงขั้นอดนอนนั่นเอง พฤติกรรม “ผลัดเวลาเข้านอน” แตกต่างจาก “โรคนอนไม่หลับ”
อย่างการข่มตานอนแต่หลับไม่ลงจากความเครียด หรือมีคลื่นไฟฟ้าจากอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์รบกวนจนทำให้นอนหลับไม่สนิท
แต่เกิดจากจิตใจของเราล้วน ๆ ว่า “ยังไม่อยากนอน อยากเอาเวลาไปทำอย่างอื่นแทน” ซึ่งหากเกิดขึ้นต่อเนื่อง ก็จะส่งผลกับร่างกาย และ สุขภาพจิตได้
ภาวะ การนอนไม่หลับ
เราพอจะรู้ถึงสาเหตุที่เราไม่ยอมนอนกันไปบ้างแล้วว่ามีอะไรบ้าง นอกจากสาเหตุที่เราไม่ยอมนอนแล้ว คือ ความรู้สึกของเรา
เคยไหมที่นอนไม่หลับเพราะ ความรู้สึกที่ค้างคาใจก่อนนอน …
คิดมาก เครียด แบบรู้ตัวว่าเครียดอะไร จนนอนไม่หลับ
การที่เรารู้ตัวว่าเราเครียด เราคิดมากเรื่องอะไร ก่อนอน คือในความเครียดยังมีข้อดีตรงที่เรารู้สาเหตุ
เราต้องลองคิดว่า สาเหตุที่ทำให้เราเครียดนั้น เราสามารถจัดการได้ไหม
ถ้าจัดการได้ขั้นตอนการจัดการจะเป็นยังไง อาจทำให้เราหายเครียดหรือความเครียดมันจางลงได้บ้าง
การ เครียด คิดมาก แบบไม่รู้ตัว จนนอนไม่หลับ
เพราะทุกวันนี้มีหลายอย่างเข้ามาในชีวิตของเรา ทั้งเรื่องของตัวเอง และเรื่องที่ไม่ใช่ของตัวเอง แล้วเรา ‘เผลอ’ คิดเรื่องของคนอื่น
จนเกิดความเครียด คิดมาก หรือบางทีเราก็คิดเรื่องของเรานี่แหละ เราอาจคิดว่าเราไม่เครียดแต่เราเครียดอยู่
ซึ่งการที่เราเครียดมาก ๆ แต่ไม่รู้ว่ากำลังเครียดอะไรอยู่ มีชื่อเรียกว่า ‘Micro stress’ เป็นเรื่องเล็กน้อยที่เราไม่รู้ตัวว่ามันกำลังต่อตัวเป็นภัยเงียบให้กับเราอยู่
ถ้าเทียบความเครียดทั่วไปแล้วที่เราเห็นเป็นก้อนความเครียด แบบเราสามารถจับก้อนนั้นได้ แต่ Micro-Stress
จะเป็นเหมือนก้อนเล็ก ๆ ที่เราค่อย ๆ สะสมไปเรื่อย ๆ จนถึงวันที่มันก้อนใหญ่ให้เรา เพราะ Micro-Stress สมองไม่รับรู้เรื่องสิ่งที่เกิดขึ้นเหล่านี้ว่าเป็นความเครียด
และกลายเป็นเรื่องตกค้างที่เราไม่สามารถจัดการได้ง่าย ๆ เช่น เราโดนตำหนิจากเพื่อนร่วมงาน เราทะเลาะกับที่บ้านเรื่องเดิม ๆ
เรื่องที่เคยเกิดขึ้น แล้วเราเคยรับมือกับมันได้ สมองเราก็จะคิดว่าเราจัดการได้แต่จริง ๆ มันไม่ได้หายไปมันถูกกดไว้
เพราะฉะนั้นแล้วถ้าเรากำลังเครียดแบบไม่รู้ตัวอยู่ ลองลิสต์ออกมาว่า ในแต่ละวันเราต้องเจอกับใคร ต้องคุยกับใครเป็นหลักบ้าง
เพื่อสำรวจว่า คนเหล่านั้นคือแหล่งต้นทางที่ทำให้เราเกิดความเครียดรึเปล่า และมายอยากให้ลองลิสต์รูปแบบของความเครียดที่เจอแบ่งออกมา
‘หากไม่รู้ว่าจะจัดการอะไรต่อไป ลองนอนดูสักตื่น พอตื่นมาเรื่องราวเหล่านั้นอาจเบาบางลงก็ได้’ การที่เรานอนไม่หลับ หรือยังนอนไม่ได้
เป็นเพราะสมองเรายังคิด วน หยุดคิดไม่ได้ ลองหาวิธีที่เราพอจะหลับได้และไม่ฝืนเกินไป เมื่อเราตื่นแล้ว สิ่งเหล่านั้นอาจจะเบาบางลง
และเมื่อเราตื่นเราอาจจะมีวิธีแก้ไขสิ่งเหล่านั้นก็ได้นะ :))
มีรายการชื่อว่า Cinema Therapy ที่จิตแพทย์ดู Godzilla ภาคใหม่ แล้วพูดถึงประเด็นที่เรียกว่า Survival Guilt
เป็นศัพท์ที่แปลกใหม่ดี ไม่เคยได้ยิน แล้วพอหาข้อมูลมามันก็เป็นอะไรที่ใกล้ตัวกว่าที่คิด เลยอยากชวนมาทำความรู้จักกัน
Survivor Guilt
เป็นสภาวะที่พบเจอได้บ่อยในผู้รอดชีวิตจากเหตุการณ์รุนแรง เช่น ทหารผ่านศึก หรือผู้รอดชีวิตจากอุบัติเหตุ เหตุสังหารหมู่
ผู้ที่รอดชีวิตรู้สึกไม่สมเหตุสมผลที่ตัวเองรอดในขณะที่คนข้างกายเสียชีวิต เกิดความละอาย คิดว่าตัวเองไม่สมควรรอด
และรู้สึกว่าต้องรับผิดชอบต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น ต้องช่วยเหลือคนอื่นๆ นึกย้อนไปว่าในตอนนั้นควรทำอะไรได้มากกว่านี้ โทษตัวเอง
และเกิดความคิดว่า การกระทำของตนส่งผลต่อความทุกข์ทรมานของคนอื่น
ไม่ใช่โรคทางการแพทย์ แต่เป็นสภาวะที่บุคคลหนึ่งเผชิญและต้องได้รับการดูแลรักษา
งานวิจัยพบว่าหลายคนที่มี Survivor Guilt เข้าใจว่าเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเป็นเรื่องที่ควบคุมไม่ได้
แต่ก็ยังรู้สึกผิดและคิดว่าตัวเองควรช่วยได้มากว่าที่ได้ทำลงไป รู้สึกว่าต้องรับผิดชอบต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น
การรู้สึก Survivor Guilt สามารถนำไปสู่อาการ PTSD ได้ PTSD คือ ภาวะที่ได้รับบาดแผลทางจิตใจจนเกิดความผิดปกติทางอารมณ์ หลังจากผ่านเหตุการณ์รุนแรง สะเทือนใจมาหนักๆ
ทำไมถึงผิดหวังที่ยังมีชีวิต
คนที่พื้นนิสัยเป็นคนขี้กังวล เป็น People Pleaser หรือ Self-Esteem ต่ำ ยิ่งเกิด Survivor Guilt ง่าย
สาเหตุหนึ่งที่ทำให้รู้สึกผิดที่คนอื่นทนทุกข์แม้จริงๆ แล้วมันก็ไม่ใช่ความผิดเรามาจากสิ่งที่เรียกว่า…
Mirror Neurons เป็นกระบวนการที่สมองเลียนแบบความรู้สึก/พฤติกรรมของอีกฝ่ายที่เรามองอยู่
เรียกอีกชื่อว่า complex Empathy = ถ้าเราเห็นคนที่เรารักเจ็บปวด กระบวนการในสมองจะลอกเลียนไปโดยธรรมชาติจนเรารู้สึกเจ็บปวดไปด้วย
มันก็จะวนไปที่เรื่อง Empathy และ สัตว์สังคม ซึ่งเป็น Quality พื้นฐานของมนุษย์ที่เราเคยพูดถึงกัน
ในทางจิตวิทยา คนที่มี Empathy หรือความเห็นอกเห็นใจ จะเกิดความรู้สึดผิดได้ง่าย
ด้วยความที่มนุษย์เป็นสัตว์สังคม สังคมเราก็ต้องการคนที่มีความรับผิดชอบ
คนที่มีจิตสำนึกคุณธรรม และคนที่ชอบช่วยเหลือผู้อื่น ซึ่งคนเหล่านี้จะเกิดความรู้สึกผิดได้ง่ายเหมือนกัน
อีกสาเหตุ คือ บางคนอาจจะรู้สึกผิดเพราะมีคนอื่นมาพูดใส่ด้วย เช่น สังคมกดดันให้เราต้องรับผิดชอบ ต่อว่า ตำหนิ
มันก็อาจจะทำให้คนที่รอดยิ่งรู้สึกแย่หรือกระตุ้นความรู้สึกผิดนั้น แต่บอกก่อนว่าถ้ารู้สึกผิดในระดับที่สมควรรู้สึกผิด
แบบนึกถึงใจเขาใจเราอะ มันโอเคที่จะรู้สึกนะ แต่ถ้ารู้สึกผิดจนทำร้ายตัวเอง ให้อภัยตัวเองไม่ได้ อันนี้ต้องหาทางออกให้ตัวเอง รวมถึงคนรอบข้างก็ต้องซัพพอร์ตความรู้สึกด้วย
Survival guilt ในปัจจุบัน
หลายคนอาจจะคิดว่าไกลตัว แบบเราไม่ใช่ทหาร เราไม่ได้ผ่านเหตุภัยพิบัติอะไรใหญ่หลวง เราก็ไม่น่าเป็น แต่จริงๆ แล้ว Survivor Guilt มันใกล้ตัวกว่านั้นอีก
คำว่า Survivor Guilt จะเขียนว่า Survivor’s Guilt ที่แปลว่า ความรู้สึกผิดของผู้รอดชีวิต เพราะแต่ก่อนมันเป็นสภาวะที่เกิดกับผู้รอดจากเหตุการณ์ร้ายแรง
ในปัจจุบันนิยามกว้างขึ้น สามารถใช้เรียกสภาวะหรือความรู้สึกแย่ที่ชีวิตตัวเองไปได้ดีในขณะที่เพื่อน คนรัก หรือคนรู้จักของเรากำลังลำบากอยู่ ซึ่งเป็นอะไรที่ชีวิตประจำวันมากขึ้น
เช่น
- เราได้ไปแข่งวิ่ง ในขณะที่เพื่อนของเราที่ควรจะได้ไปแข่งด้วยกันกลับไม่ได้ไป อาจจะเพราะเขาประสบอุบัติเหตุ ไม่สบายกระทันหัน หรืออะไรก็แล้วแต่ที่ทำให้เขามาแข่งกับเราไม่ได้ เราเองก้รู้สึกผิดที่โชคชะตาเข้าข้างเรา ไม่เข้าใจว่าทำไมเพื่อนถึงดวงตกในขณะที่เราดวงดีขึ้นเรื่อยๆ
- ไปสมัครงานด้วยกันกับเพื่อน แต่ตัวเองได้งาน
- ชนะการประกวด ในขณะที่เพื่อนแขนซ้นเลยประกวดไม่ได้ หรือทำได้ไม่ดี
- ได้งานใหม่ในขณะที่แม่กำลังอาการทรุดลง
- ตัวอย่างอีกอันที่ค่อนข้างใกล้ตัวคือช่วงโควิดที่เพื่อนร่วมงานโดนไล่ออกแต่เรายังไม่โดน
มันคือความรู้สึกผิดที่ตัวเราไปได้ดี ประสบความสำเร็จ มีโชค หรือเป็นทุกข์น้อยกว่า ในขณะที่คนที่เรารักหรือใส่ใจกำลังเผชิญกับความลำบาก
จนอาจจะเกิดความคิดที่ว่า เพราะเราเขาถึงได้เป็นทุข์ ความสำเร็จของเราทำให้คนอื่นไม่เป็นสุข นำไปสู่ความรู้สึกไร้ค่า คิดว่าตัวเองไม่คู่ควรกับสิ่งต่างๆ
บางครั้งเราเลยจะทำตัวให้เด่นน้อยลง ลดความสำเร็จของเรา บางครั้งอาจถึงขั้นทำลายชีวิตของตัวเอง (Self-Sabotage) เพราะรู้สึกผิดที่เราไปได้ดีกว่าคนรัก
จากคำว่า Survivor’s Guilt ที่แปลว่า ความรู้สึกผิดของผู้รอดชีวิต
ปัจจุบันก็ถูกเปลี่ยนเป็น Survivor Guilt ที่ไม่มี ‘s ที่แปลว่า ความรู้สึกผิดที่รอดชีวิต
มีอีกคำที่ความหมายใกล้ๆ กัน คือ Happiness Guilt ตรงตัวเลยคือ
ความรู้สึกผิดที่ตัวเองมีความสุขหรือยิ้มได้ในขณะที่คนอื่นๆ หรือบริบทรอบตัวมันกำลังหม่นหมองและอมทุกข์
การดูแลตัวเอง
1. สังเกตและรับรู้ความรู้สึกของตัวเอง ไม่ว่าจะโกรธ เสียใจ หรือกังวล รับรู้ว่าเรามีมันอยู่ ยอมรับว่าเรามีความรู้สึกผิดที่เรารอดหรือประสบความสำเร็จมากกว่าคนอื่น
2. กลับมาดูแลใจตัวเอง อย่าลืมว่าเราก้ผ่านความยากลำบากมาเหมือนกัน ถึงเราจะรอดแต่เราก็บาดเจ็บไม่ว่าจะกายหรือใจ
เราสูญเสียเหมือนกัน เอาความเห็นอกเห็นใจที่เรามีต่อคนอื่น แบ่งมันกลับมาใช้กับตัวเองบ้าง (Positive Self-Talk: แกเก่งมากแล้ว แกทำเต็มที่แล้ว)
3. เวลาที่อยู่ใกล้คนที่ทนทุกข์ ทุกครั้งที่หายใจเข้า จิตนาการว่าเราสูบความทรมานและความทนทุขของเขาเข้าไป อาจจะจินตนาการเป็นควันดำ
จินตนาการว่ามันเข้าไปทางจมูก เข้าไปในใจเราแล้วก้แตกสลายและถูกย่อยไป แล้วหายใจเอาความสุขทั้งหมดของเราออกมา
อาจจินตนาการเป็นควันขาว นึกภาพว่ามันรายล้อมคนที่เรารัก นึกภาพว่าความสุขและความโชคดีที่เรามีแผ่หยายไปหาเขา ฝึกนึกภาพนี้บ่อยๆจนเป็นธรรมชาติ
เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นก็เป็นสิ่งที่ไม่มีใครอยากให้เกิด ไม่มีใครควบคุมได้ ดังนั้นเมื่อมันเกิดขึ้นแล้ว ก็ฝึกการให้อภัยตัวเอง
กลับมามองเห็นคุณค่าในตนเองหลังจากยอมรับความรู้สึกต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น แน่นอนว่าก็เป็นเรื่องยาก เรื่องแบบนี้มันต้องใช้เวลาก็ค่อย ๆ ให้เวลากับตัวเอง
ที่มา :
Blog ของ Hist Talk ที่นี่มีเรื่องเล่า วันที่ 1 มี.ค. 2022
Godzilla and the Birth of Modern Environmentalism
How to Live with Survivor Guilt
รู้สึกผิด ไม่กล้ามีความสุข : Happiness Guilt เมื่อรัฐแย่ๆ ทำให้เราไม่กล้ามีความสุข
โปรดโอบกอดมนุษย์ลูก
ขอกล่าวถึง ป้าแหม่ม สักหน่อย 🙂 ชอบป้าแหม่มมากๆ ชอบทัศนะคติของเขา ชอบมุมมองของเขา
ป้าแหม่มมีมุมมองต่อโลกที่ดี ตรง และมีความเข้าอกเข้าใจโลกและมนุษย์สูงมาก
เกี่ยวกับหนังสือ
พูดถึงมุมมองการเลี้ยงลูก แต่ละประเด็นก็จะเป็นบทความสั้นๆ
ไม่ได้มีลูกก็อ่านได้
หลายคนที่ยังไม่เคยมีลูกก็อ่านได้นะ เพราะมันคือการทำความเข้าใจมนุษย์ ทำความเข้าใจคนตัวเล็กๆ ที่ใจและกายยังบอบบางอยู่ ได้ข้อคิดอะไรกลับมาดูแลใจตัวเราเองด้วย
บทที่ชอบชื่อบทว่า “คุณเองก็เช่นกัน ไม่เคยรักใครหรืออะไรไปมากกว่าลูก”
ป้าแหม่มเล่าย้อนไปว่าตอนที่เห็นหน้าลูกครั้งแรกเรารักเขามากขนาดไหน รักคนตัวน้อยๆ คนนั้นแบบไม่มีเงื่อนไขขนาดไหน
และอยากให้สัญญากับตัวเองว่าไม่ว่าจะเกิดอะไรขึ้นเราจะไม่เลิกรักเขา แล้วป้าแหม่ก็เล่าต่อไปว่า
คนทุกคนล้วนทำดีที่สุดเท่าที่ทำได้เสมอ แค่จดจำไว้ว่าในวันที่ลูกเกิดเราเคยหวังมากเพียงไร สุขใจเพียงไหนว่าเขาจะมีชีวิตที่ดี จำไว้ให้แม่นว่าความหมายของชีวิตที่ดีในวันแรก ๆ ของเขาคือมี ‘คุณ’
ถ้าวันนึงลูกทำเราผิดหวัง ไม่ว่าจะเจ็บปวดแค่ไหน เราจะไม่เลิกรักเขา เราจะไม่กระทั่งรักลูกน้อยลง
ความรักบางครั้งก็มากับความคาดหวัง
ถึงเราจะไม่ใช่พ่อแม่คนอะ แต่เป็นปกติมากๆ ที่เราจะถูกคาดหวัง หรือบางครั้งก็คาดหวังกับคนอื่นซะเอง
ยิ่งกับคนที่เรารักอะ บางครั้งเราก็เผลอคาดหวังอะไรบางอย่างจากเขา แล้วพอไม่ได้ดั่งหวัง เราก็เสียใจ ซ้ำร้ายไปผิดหวังในตัวเขาอีก
ทั้งๆ ที่จริงๆ แล้วความคาดหวังทั้งหมดนั้นมันมาจากตัวเราเองทั้งนั้นเลย
เราสร้างมันขึ้นมาเองแล้วไปคาดหวังให้คนอื่นทำได้อย่างใจเรา จากรักกลายเป็นเจ็บใจและทำร้ายกันโดยไม่รู้ตัว
มันน่าเศร้าแต่ก้เป็นอะไรที่ฟิวเชื่อว่ามันเกิดกับทุกคนแน่ๆ มันน่าจะต้องเคยเกิดขึ้นมาก่อน
ประโยคนี้จากบทนี้เหมือนเป็นการเตือนเรานิดๆ ว่า ผิดหวังบ้างก็ไม่เป็นไร ไม่เป็นดั่งใจมากก็ไม่เป็นไร เพราะบางทีคนตรงหน้าหรือแม้กระทั้งตัวเราเอง ในตอนนั้นอะทำเต็มที่ที่สุดแล้ว
ไม่ได้ต่อว่าพ่อแม่
ถึงแม้ว่าหนังสือเล่มนี้จะชื่อว่า โปรดโอบกอดมนุษย์ลูก อาจจะเข้าใจว่ามันถูกเล่าแบบเข้าข้างลูก
ต่อว่าพ่อแม่ แต่เอาเข้าจริงคือมันไม่จริงเลยทุกคน มันปลอบคนเป็นพ่อเป็นแม่ด้วย
หน้า 22 ครับ ชื่อบทว่า “การเป็นพ่อแม่คือการเดินทางไกล” บทนี้ป้าแหม่เล่าว่า….
พ่อแม่เองก็เติบโตเป็นตัวเองในเวอร์ชั่นใหม่ๆ พร้อมกับลูกๆ ด้วย เราจะอยากได้ชีวิตที่ดีขึ้น สังคมที่ดีขึ้น อนาคตที่ดีขึ้นเพราะเราอยากเห็นลูกๆ ของเรามีชีวิตที่ดี
เฉกเช่นการเดินทางไกลทั้งหลาย เราจะพบว่าเราจะไม่ใช่คนเดิมในทางที่เราเดินจากมา
บางครั้งเราอาจจะเผลอโทษพ่อแม่ ทำไมเขาไม่ทำแบบนั้น ทำไมเขาไม่เลี้ยงเรามาแบบนี้ แต่บทที่ก็เตือนสติเราเหมือนกันว่า
ใจเย็นๆ พ่อแม่ก็เลี้ยงลูกครั้งแรกเหมือนกัน และเขาก้เรียนรู้ ลองผิดลองถูก และเติบโตไปเหมือนๆ กับเรานั้นแหละ
ขอจบด้วยการอ่านประโยคที่ชอบอีกสักนิด ..
ความสัมพันธ์ที่งดงามที่สุด ที่มนุษย์จะมีได้กับกลายเป็นเรื่องโหด
ร้ายและเจ็บปวดขนาดนี้ได้อย่างไรอะไรกัน ที่ทำให้คนที่รักกันอย่างที่สุด พ่อ แม่ ลูก
ต้องมาอยู่ในสถานการณ์แบบนี้ลากพากันมาจน ถึงจุดนี้อะไรทำให้ความรักความหวังดีที่ เรามีต่อกันทำร้ายกันได้ถึงขนาดนี้
#โปรดโอบกอดมนุษย์ลูก
🙂