มิติของการกล่าวโทษผู้อื่น การกล่าวโทษผู้ถูกกระทำ และการกล่าวโทษผู้กระทำผิด เกิดขึ้นได้อย่างไรในทางจิตวิทยา

และเราควรจะต่อว่าผู้ทำผิดเพื่อเป็นบรรทัดฐานของสังคมหรือไม่  มาพูดคุยกับ Alljit x คุณวันเฉลิม คงคาหลวง นักจิตวิทยาการปรึกษา

มิติของการกล่าวโทษผู้อื่น (ถูกกระทำ)

การกล่าวโทษผ้ถูกกระทำ ไม่ใช่แค่การชี้ว่าคนไหนทำผิดเท่านั้น แต่มันสะท้อนโครงสร้างทางจิตใจของผู้ที่กล่าวโทษด้วย โดยทั่วไปอาจเกิดจาก 2 ลักษณะ คือ

1. กลุ่มที่รู้สึกดีเวลาได้กดคนอื่นลง

 มักเป็นคนที่ขาดความมั่นคงทางจิตใจ กลัวการด้อยค่าทางสังคม จึงรู้สึกดีเมื่อสามารถตำหนิหรือทำให้คนอื่น “ต่ำกว่า” ตัวเอง

2. กลุ่มที่กล่าวโทษด้วยความรู้สึกสะใจ

มักมีประสบการณ์ความเจ็บปวดหรือเคยถูกกระทำรุนแรงในอดีต การกล่าวโทษคนผิดจึงเป็นการระบายความรู้สึกที่สะสมอยู่ ซึ่งลึก ๆ แล้วอาจเกิดจากปม หรือแผลในใจที่ไม่เคยได้รับการเยียวยา

การต่อว่าผู้กระทำผิดจริง เกิดจากอะไร

แม้จะเป็นการกล่าวโทษผู้ที่กระทำผิดจริง แต่อารมณ์เบื้องหลังที่ผลักดันการต่อว่าอาจมาจากหลากหลายชั้น เช่น

1.ความรู้สึกโกรธโดยตรงกับพฤติกรรมนั้น

เป็นการระบายความไม่พอใจโดยตรง อาจดูเหมือนเหมาะสม แต่หากแรงเกินไปอาจสะท้อนความ aggressive ที่มากเกินเหตุ

2. การกระตุ้นจากบาดแผลในใจของตัวเอง

คนบางคนมี “กล่องดำ” หรือความเจ็บปวดที่ฝังแน่นอยู่ในใจ และเมื่อเห็นเหตุการณ์คล้ายกับสิ่งที่เคยเจอ จะเกิดการกล่าวโทษรุนแรงโดยไม่รู้ตัว

3. การไล่ล่าหาผู้กระทำผิดเพื่อต่อว่า

เป็นสัญญาณของคนที่มี trauma หรือปมลึก ๆ แล้วใช้การกล่าวโทษซ้ำ ๆ เป็นช่องทางระบายความรู้สึกที่ไม่เคยถูกพูดถึงหรือยอมรับมาก่อน

เราสามารถกล่าวโทษผู้กระทำผิดได้ไหม ?

คำถามนี้ตอบได้ยาก เพราะมีหลายมิติที่เกี่ยวข้อง เช่น

1. ในระดับกฎหมาย

ผู้กระทำผิดต้องรับผิดชอบตามกฎหมายก่อน กฎหมายเป็นเส้นแบ่งที่ชัดเจนและจับต้องได้

2. ในระดับศีลธรรม/จริยธรรม

บางกรณีอาจไม่ผิดกฎหมาย แต่ผิดในมุมของวัฒนธรรม ศาสนา หรือจริยธรรม

3. ในระดับสังคม (กฎหมู่)

บางครั้งสังคมใช้ “การลงโทษทางสังคม” อย่างการวิจารณ์หรือการแบน ซึ่งอาจรุนแรงเกินไป และย้อนกลับมาทำร้ายผู้วิจารณ์ได้เช่นกัน

ดังนั้น:

–  เราสามารถกล่าวโทษได้ ถ้าอยู่ในกรอบของกฎหมายและความเหมาะสม

–  แต่ควรตั้งคำถามว่าเรากำลังกล่าวโทษเพราะอะไร — เพื่อเรียกร้องความยุติธรรม หรือเพื่อระบายความโกรธส่วนตัว?

–  และ เราต้องยอมรับผลของการกล่าวโทษด้วย เช่น ถ้ากล่าวโทษด้วยถ้อยคำรุนแรงหรือผิดกฎหมาย ก็อาจโดนฟ้องกลับได้

บทความอื่น ๆ ที่ Alljit Blog